علل اختلالات بلع

علل اختلالات بلع عمدا عصب شناختی هستند ولی می توانند ناشی از علل دیگری نیز باشند که درادامه به توضیح هر کدام می پردازیم

– علل عصب شناختی:

• سکته (Stroke): رایجترین علت دیسفاژی می باشد و علائم آن شامل موارد زیر است :
  • دیسفونی
  • آسپیراسیون
  • اختلال در کنترل ترشحها یا غذا که معمولا این علامت خودبخودی بهبود می یابد
  • رفلکس گگ یا تهوع (Gag) ناهنجار که این رفلکس همبستگی کمی با بلع طبیعی دارد
  • کاهش هوشیاری که باعث پیچیده تر شدن درمان بلع می شود
• تروما یا ضربه (Trauma): علائم ترما نیز مانند سکته می باشد
• پارکینسون (Parkinson): علائم پارکینسون شامل موارد زیر است:
  • نقص تمام مراحل بلعی شامل دهانی ، حلقی و مروی
  • آسپیراسیون خاموش (Silent Aspiration) و پنومونی (عفونت ریه) که علت رایج مرگ در بیماران پارکینسون است
  • انتقال حلقی اسیب دیده و دیچه ی فوقانی مری نمی تواند به طور مناسبی شل شود
  • باز شدن نا مناسب دریچه ی تحتانی مری (Lower Esophageal Sphincter) و در نتیجه ایجاد ریفلاکس
• هانتینگتون (Huntington): اختلال بلع یکی از رایجترین علائم در این بیمای می باشد که نیازمند درمان های جبرانی است
• بیماری ویلسون (Wilson’s Disease): علائم آن شامل دیزارتری و دشواری بلع در مراحل دهانی – حلقی و مروی
• دمانس (Dementia): علت عمده ی آن آلزایمر است که منجر به نواقص حسی و حرکتی می شود و علاوه بر این مشکلات شناختی تغذیه ی مستقل را با مشکل مواجه می کنند
• سندرم گیلن باره (Guillain Barre Syndrome): این سندرم با تحلیل میلین اعصاب محیطی منجر به اختلال بلع می شود که اغلب به صورت خود به خودی بهبود می یابد در صورت ادامه دیسفاژی از تهویه ی مکانیکی یا گاستروستومی استفاده می کنند
• مالتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis): اغلب منجر به نقایص حرکتی و گاهی نقایص حسی بلع می شود
• میاستینی گراویس (Myasthenia Gravis): رایجترین بیماری اتصال عصب به عضله است نوعی بیماری خود ایمنی محسوب می شود. علائم آن شامل خستگی و ضعف عضلانی است که منجر به دیسفاژی ، دیزارتری ، جویدن ضعیف، و بازگشت غذا به بینی می شود

– علل عفونی:

• مننژیت (Meningitis)
• بوتولیسم (Butolism)
• آنسفالیت ویروسی (هاری)

– میو پاتی ها:

• تحلیل عضلانی دوشن (Duchenne Muscular Dystrophy): رایجترین نوع تحلیل عضلانی در کودکی است که در سن ۲ تا ۶ سالگی آغاز می شود. تا سن ۱۲ سالگی تمام این بیماران اختلال بلع شدید نشان می دهند و تا سن ۱۸ سالگی دوره هایی از پنومونی را تجربه می کنند
• درماتو میوزیت (Dermatomyositis): این بیماری معمولا با جوش همراه است و اغلب منجر به ضعف عضلانی می شود و اختلال بلع حداقل در یک سوم این بیماران دیده می شود که علائم آن شامل خشکی دهان، اتقال حلقی با تاخیر و آسپیراسیون می باشد
• پلی میوزیت (Polymyositis): همانند درماتومیوزیت با این تفاوت که در این بیماری جوش وجود ندارد

– داروها و سایر درمانها:

• داروهای آرامبخش منجر به کاهش هوشیاری و در نتیجه می توانند منجر به مشکل در غذا خوردن شوند
• بوتاکس و آنتی بیوتیک های آمینوگلیکوزید انتقال عصبی عضلانی به خطر می اندازند و می توانند منجر به ضعف و خستگی عضلانی شوند
• عوامل کاهش دهنده ی لیپید می توانند منجر به میو پاتی شوند
• کلونازپام، کلوزاپین، آنتی کولیناسترازها منجر به افزایش بزاق می شوند
• پرتو درمانی (Radiotherapy) منجر به خشکی دهان، التهاب مخاط، کاهش یا فقدان حس چشایی، غلیظ شدن بزاق و در موارد مزمن می تواند منجر به آتروفی شود
• شیمی درمانی (Chemioterapia) منجر به ضعف، حالت تهوع، کاهش پردازش حسی، اتهاب و سفت شدن مخاط می شود
• جراحی ها و خصوصا جراحی های قلبی می توانند با آسیب اعصاب منجر به دیسفاژی شوند

– سایر علل:

• تومورها می توانند به طرق مختلفی بر بلع تاثیر بگذارند مثل ایجاد مانع مکانیکی در مسیر بلع، کاهش انعطاف بافت نرم ، در دست رفتن حس به دلیل آسیب عصبی، درد و جراحی های انجام شده به منظور برداشتن آنها
• اختلالات ساختاری مثل سندرم ارنولد شیاری (Arnold Chiari)
• سالمندی : ۷۰ تا ۸۰ درصد افراد سالخورده حتی آنهایی که مشکلات نورولوژیک ندارند ، دچار بد عملکردی بلع هستند

منبع :

Perlman A, Schulze-Delrieu K. Deglutation and its disorders

Mandelson, N. New concepts in dysphagea management