علل و راههای پیشگیری از عقب ماندگی ذهنی

 علل و راههای پیشگیری از عقب ماندگی ذهنی

 

به طور کلی علل عقب ماندگی ذهنی به سه مرحله تقسیم می شود:

• قبل از تولد: عوامل ژنتیکی و محیطی.
• حین تولد: عوارض زمان تولد.
• بعد تولد: بیماریهای مختلف مثل تصادفات و ضایعات گوناگون عصبی و مغزی و عوامل محیطی و فرهنگی.

 

عوامل قبل از تولد:

بیشتر شامل تاثیرات ژنتیک و تغییرات کروموزومی می شود. ضمن اینکه عفونتهای رحمی و ابتلای به بیماری سرخچه و توکسوپلاسموز نیز در بروز عارضه نقش دارند.آنچه مسلم است بیشترین علل عقب ماندگی ذهنی همین عوامل قبل از تولد می باشد که از نظر پیشگیری نیز اهمیت دارند، به ویژه عوامل کروموزومی مثل سندرم داون و عوامل عفونی مثل سرخچه و توکسوپلاسموز مادرزادی. در این بین عوامل حین تولد مثل زایمان مشکل و خونریزی جمجمه و اشکالات تنفسی حین زایمان و … نیز موثر می باشند.

 

عوامل حین تولد:

شامل ضربات شدید به جمجمه کودک، زردی(یرقان(،سیانوز(سیاه شدن)))، عفونتهای دوران نوزادی به همراه تب و تشنج، کم کاری تیروئیدو …. می باشند. که با مواظبت از کودک بخصوص قبل از سن ۴ سالگی می توان از بروز عقب ماندگی ذهنی تا حدی جلوگیری نمود.

 

عوامل بعد تولد (عوامل محیطی و اجتماعی):

تاثیرات محدودتری در بروز عقب ماندگی ذهنی دارند و شامل فقر، تغذیه، ناپایداری خانواده،وضعیت اقتصادی_اجتماعی بد و محرومیتهای فرهنگی و استرسهای مکرر و فوق تحمل در محیط زندگی کودک می باشند.

 

 

روش های پیشگیری:

• جلوگیری از عوامل ایجاد کننده عقب ماندگی ذهنی در قبل از تولدمثلاً آموزش به خانواده، ممانعت از ازدواجهای فامیلی، جلوگیری از حاملگی بعد از سنین ۰_۳۵ سال، رعایت بهداشت حاملگی (پرهیز از اشعه، دارو، ضربه به شکم، تغذیه مناسب مادر، جلوگیری و کنترل نمودن عفونتهای مادر زادی و ….)و وحافظت کودک پس از تولد بخصوص در دوره نوزادی و مداخله درمانی به موقع در موارد بیماری مثل کم کاری تیروئیدی(هیپوتیروئیدی) نیز در جلوگیری از بروز عقب ماندگی ذهنی اهمیت دارد.

 

• عقب ماندگی ذهنی که درمان ندارد و بهترین راه کنترل آن پیشگیری از بروز آن است به نظر نمی رسد داروهای خاصی نیز در کنترل پیشرفت اختلال موثر باشد. مهمترین روش درمانی افراد عقب مانده ذهنی افزایش میزان سازگاری آنها، محیط زندگی و تنظیم توقعات محیطیو سطح کارایی این افراد در خانواده و جامعه می باشد.

 

• انجام مشاوره خانواده و مشاوره فردی در جهت محدود کردن تاثیرات عقب ماندگی ذهنی ضرورت دارد. استفاده از روشهای توصیه شده توسط افراد متخصص در تقویت و حفظ کارایی عملی این افراد عقب مانده ذهنی گردد. آموزش کودک و خانواده ، آموزش مهارتهای کلامی، محیطی، ارتباطی، اجتماعی،همچنین آموزش های ویژه و فیزیوتراپی و آموزش های مهارتهای جسمی همگی می توانند در سازگاری و رشد بهتر این افراد و توانبخشی آنان کمک موثری داشته باشند.