گفتار درمانی گفتاردرمانی در شهر زنجان
مقیاس رشد اجتماعی واینلند (Vineland social maturity scale)
تعریف :
مقیاس رشد اجتماعی واینلند یکی از مقیاسهای تحولی است که با میزان توانا یی فرد در برآوردن نیازهای عملی خود و قبول مسئولیت سروکار دارد.
در واقع :
- این که فرد در زندگی روزمره توانائی انجام چه کارهایی رادارد اساس مقیاس را تشکیل می دهد.
- این مقیاس گستره ی سنی تولد تا بالاتر از ۲۵ سالگی را در بر می گیرد.
به طور کلی :
- از تولد تا ۱۲ سالگی ،برای هر سال =یک سری سوالات مجزا
اما از ۱۲ سالگی به بعد بین
- ۱۲- ۱۵ سالگی
- ۱۵-۱۸ سالگی
- ۲۰-۲۵ سالگی
- ۲۵ سالگی به بالا
از یک سری سوالات مشترک استفاده می شود.
بنابراین کارآمدی آن در سنیین پایین تر و به ویژه درگروه های عقب مانده ی ذهنی به حداکثر می رسد.
این مقیاس شامل ۱۷ ماده است که به هشت طبقه کلی تقسیم می شود:
- خودیاری عمومیSelf Help General (SHG )
- خودیاری در خوردن Self Help Eat(SHE)
- خودیاری در پوشیدن Self Help dress(SHD)
- خود رهبری یا خود فرمانی Self Direction(SD)
- مسائل شغلی و مشغولیتOccupation(O)
- جابهجایی ، حرکت و جنبش Locomotion(L)
- ارتباط Communication(C)
- اجتماعی بودنSociality(S)
اجرای آزمون:
برای اجرای این آزمون والدین ، پرستار ، خواهر و برادر و یابه طور کلی هر فردی که کودک را به خوبی بشناسد می تواند پاسخ دهد ،البته این آزمون را آزمونگر می تواند با مشاهده ی خود نیز کامل کند.
برای شروع کار می توان به دو صورت عمل کرد :
۱- این که از سؤالات اول یعنی سؤالات مربوط به ابتدای تولد شروع به پرسیدن نمود.
۲- اما اگر کودکی عقب مانده ی ذهنی نباشد و یا سطح عقب ماندگی او خفیف باشد و به خصوص اگر سن او نیز بالا باشد، می توانیم از دو یا سه سال عقب تر از سن او شروع کنیم.
نکته: زمانی ادامه ی آزمون متوقف می گردد که کودک در یک مقطع سنی نتواند هیچ نمره ای (حتی نیم نمره) بگیرد.
نحوه ی نمره گذاری:
(+)
(-)
NO+ (No Opportunity)
(Failure) F+
(Failure) F-
(±)
نکته: اگر عملی را کودک فقط در صورت وجود اجبار و یا فشار بتواند انجام دهد، نمره ای به او تعلق نمی گیرد.
نحوه ی محاسبه ی بهره ی اجتماعی : ( SQ)
برای بدست آوردن بهره ی اجتماعی ، ابتدا نمره هایی را که کودک از هر سؤال می گیرد با هم جمع کرده ، آنگاه به جدول پیوست مراجعه می کنیم و سن اجتماعی معادل با نمره ی خام بدست آمده را پیدا می کنیم ، سپس بهره ی اجتماعی SQ را با استفاده از فرمول زیر محاسبه می کنم :
SQ= SA/CA× ۱۰۰
نتیجه ی بدست آمده یعنی SQ نمره ایست که روانشناس بر اساس آن و با توجه به شناخت کودک و هنجارهای اجتماعی جامعه ، قضاوت می کند که ایا نمره ای که کودک گرفته نشانگر نقص در رفتار سازشی است یا خیر. رفتار سازشی یعنی سازگاری فرد با توجه به سن خود در مورد روابط اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی.
از زمان تولد تا یک سالگی:
- قیل وقال می کند و می خندد.
- سرش را در حالت تعادل نگه می دارد.
- اشیائ نزدیک را چنگ می زند .
- به افراد آشنا گرایش نشان می دهد.
- می غلطد.
- دست خود را به طرف اشیائ نزدیک دراز می کند .
- بدون آنکه در کنارش باشند خود را سرگرم می کند .
- بدون کمک می تواند بشیند.
ازسن۱تا ۲ سالگی:
- بدون کمک دیگران در اتاق راه می رود.
- با مداد یا ماژیک خط می کشد.
- غذا را می جود.
- جورابهای خود را در می آورد.
- اشیائ را با دیگران رد و بدل می کند.
- موانع کوچک را از میان بر می دارد.
- اشیائی را که با آنها آشنایی دارد می آورد و می برد.
از سن ۲ تا ۳ سالگی:
- نیاز به توالت رفتن را اعلام می کند.
- نوع سر گرمی خود را شخصا” انتخاب می کند و خود را سرگرم می کند.
- کت یا لباس خود را در می آورد.
- در هنگام غذا خوردن می تواند از چنگال استفاده کند .
- بدون کمک دیگران برای خود آب می آورد.
از سن ۳ تا ۴ سالگی:
- از پله ها پایین می رود .
- همراه کودکان دیگر در بازی های جمعی شرکت می کند.
- دکمه ی کت یا لباس خود را می اندازد.
- در کارهای کوچک خانه کمک می کند.
- برای دیگران نمایش می دهد و سرود ، شعر و آواز می خواند و می رقصد.
- بدون کمک دیگران دستهای خود را می شوید.
از سن ۴ تا ۵ سالگی:
- در توالت می تواند نظافت را رعایت کند .
- بدون کمک دیگران در کوچه های اطراف منزل خود رفت و آمد می کند.
- با خودکار، ماژیک یا مداد نقاشی می کند.
- در بازیهای رقابتی شرکت می کند.
از سن ۵ تا ۶ سالگی:
- کلمات ساده را رونویسی می کند.
- به بازی دور میزی ساده و بازیهای دو نفره می پردازد.
- می توان برای خریدهای کوچک پول در اختیارش گذاشت.
- در چیدن و جمع کردن سفره فعالانه شرکت می کند.
از سن ۶ تا ۷ سالگی:
- می تواند با مداد بنویسد.
- با کمک دیگران حمام می کند.
از سن ۷ تا ۸ سالگی:
- ساعت را با اختلاف ربع می فهمد.
- از کارد غذا خوری برای بریدن غذا یا نان استفاده می کند.
- خیالی بودن موجوداتی مثل بابانوئل و دیو و پری را می فهمد.
از سن ۸ تا ۹ سالگی:
- با میل خود چیزهایی را می خواند.
- بدون کمک دیگران حمام می کند.
از سن ۹ تا ۱۰ سالگی:
- سر سفره مواظب حرکات خود می باشد و آداب غذا خوردن را رعایت میکند.
- خریدهای خیلی کوچک را انجام می دهد.
- می تواند در خیابانها و کوچه های اطراف منزل رفت وآمد می کند.
از سن ۱۰ تا ۱۱ سالگی:
- گاه گاهی نامه های کوتاه می نویسد.
- از تلفن استفاده می کند.
از سن ۱۱ تا ۱۲ سالگی:
- کارهای ساده ی خانه را انجام می دهد.
- می توان در مراقبت از خود یا دیگران به او اطمینان کرد.
- از خواندن کتاب ، روزنامه و مجله لذت می برد.
از سن ۱۲ تا ۱۵ سالگی:
- در بازیهای پیچیده شرکت می کند.
- از لباسهای خود به نحو کامل مواظبت می کند.
- می تواند خورده ریز مثل گیره ی سر، جوراب ، کمربند و غیره برای خود بخرد.
از سن ۱۵ تا ۱۸ سالگی:
- حوادث روزمره را دنبال می کند.
- روزها بدون نظارت والدین با رفقای خود به گردش می رود.
- برای هزینه های روزمره ی خودپول توجیبی مشخصی دارد.
- لباسهای خود را به سلیقه ی خودش انتخاب کرده و می خرد.
از سن ۱۸ تا ۲۰ سالگی:
- تنها به شهرهای دیکر سفر می کند.
- مواظب سلامتی خود است.
- شاغل یا مشغول به تحصیل است.
- مسئو لیت اعمالش را به عهده می گیرد.
از سن ۲۰ تا ۲۵ سالگی:
- پول خود را روی حساب خرج می کند.
- برای آینده ی خود طرح ریزی می کند.
از سن ۲۵ سال به بالا:
- کاری را که مستلزم مهارت است انجام می دهد.
- در تفریحات سالم شرکت می کند.
- کارهای خود را با نظم و ترتیب انجام می دهد.
- حس اعتماد را در دیگران بر می انگیزد.
- در پیشرفت و توسعه ی امور اجتماعی مشارکت می کند.
- در شغلی که به عهده دارد به کار چند نفر نظارت می کند.
