نکاتی راجع به رفتار با کودکان عقب مانده ذهنی

نکاتی راجع به رفتار با کودکان عقب مانده ذهنی

 

نکاتی که رعایت آنها از طرف مربی، مددکار و والدین قبل از انجام تمرینات با کودک عقب مانده ی ذهنی ضروری است:

۱- کودک را همانگونه که هست بپذیرد. کودکان از نظر ویژگی های گوناگون نظیر ظاهر، رفتار و استعداد با یکدیگر متفاوت می باشند.

۲- به تفاوت های درون فردی کودک هم توجه داشته باشید. کودک در تمام توانایی ها و استعدادهایش یکسان نیست. ممکن است در برخی بهتر و در برخی دیگر بدتر باشد.

۳- رفتارها، حرکات و گفتار کودک را دقیقاً مورد مشاهده قرار دهید بیندیشید که چرا کودک این گونه عمل می کند. سعی کنید صادقانه به این سوال پاسخ دهید.

۴- کوشش کنید تا از پیشداوری در مورد کودک دور شوید تا به راحتی بتوانید آنچه را که هست ببینید.

۵- تا آنجا که امکان دارد، تمایلات و خواسته های خود را در مرد کودکی که مشاهده می کنید، کنار بگذارید.

۶- برای درک کودک احساسات خود را تا آنجا که ممکن است نادیده انگارید تا شاید بتوانید خالص تر و صادقانه تر تنها احساسات کودک را مشاهده کنید.

۷- برای اینکه به درستی درک کنید کودک چه می داند و چه نمی داند، دانش و دانایی خود را تا آنجا که ممکن است کنار بگذارید.

۸- کوشش کنید هدف ها و آزمون های زندگی خود را نادیده بگیرد تا بتوانید به هدف ها و آرمان های کودک تا آنجا که ممکن است نزدیک تر شوید.

۹- به روند رشد حرکتی کودک توجه داشته باشید و آن ها را یادداشت کنید.

۱۰- به روند رشد گفتاری کودک توجه داشته باشید و آن ها را یادداشت کنید.

۱۱- روند رشد بازی کودک را مورد بررسی قرار دهید و آن را یادداشت کنید.

۱۲- در کمک به کودک هرگز دچار ناامیدی، یأس، بی حوصلگی و عجله نشوید.

۱۳- در تمرینات خود هرگز کودک را خسته نکنید.

۱۴- رابطه صمیمی و دوستانه ای با کودک داشته باشید، کودک نباید احساس ترس و هراس داشته باشد.

۱۵- در بیان پرسش ها و سوالات و دستورات به کودک کلمات باید ساده و مناسب و قابل درک برای کودک باشند.

۱۶- پرسش ها را به گونه ای مطرح سازید که ذهن کودک را به فعالیت وا دارد. بگذارید کودک فکر کند و از اینکه وقت تلف می شود نگران نباشید.

۱۷- اعتماد به نفس کودک را بالا ببرید.

۱۸- سوالات باید کوتاه باشند و جواب آنها به طور مستقیم یا غیرمستقیم نباید در خودشان باشد.

۱۹- تمام وسایل مورد نیاز برای رسیدن به هدف را در دسترس داشته باشید و دقیقاً بدانید چه می خواهید انجام دهید.

۲۰- به فعالیتی که انجام می دهید دقیقاً بیندیشید و توجه کنید که این فعالیت چه حواسی را تحریک می کند و چه توانایی هایی را برمی انگیزد.

۲۱- سلسله مراتب تکالیف از ساده به دشوار را در نظر داشته باشید.

 

فعالیت های تقویتی و ترمیمی بازپروری

۱- بازی کودک

۲- تشویق کودک : در ابتدا هر حرکت مثبت کودک را در جهتی که موردنظر است، تشویق کنید تا اعتماد به نفس او تقویت شود و با شما همکاری کند. سپس فاصله تشویق ها را زیاد کنید و تنها او را برای انجام اعمال مشکل تر تشویق کنید تا آنجا که نفس یادگیری برای او خوشنایند و دلپذیر شود و نیاز به تشویق زبانی نباشد.

۳- خودیاری : به کودک فرصت دهید تا آنجا که ممکن است کارهای مربوط به خود را شخصاً انجام دهد.

۴- افزایش دقت و تمرکز : بازی ها و تکالیف مختلف.

۵- شناخت هویت خود و دیگران : افراد به طور مستقیم، آلبوم، عکس ها و …

۶- رشد حس پویایی : تشخیص بوهای مختلف در ابتدا با راهنمایی های بینایی و بعد حذف راهنمایی.

۷- رشد حس چشایی : تشخیص طعم های مختلف در ابتدا با راهنمایی های چشایی و بعد حذف راهنمایی.

۸- رشد حس لامسه : نرم- زبر- سرد- گرم

۹- درک شی از طریق لمس : بدون استفاده از بینایی و از طریق لمس اشیا را شناسایی کند.

۱۰- رشد حس شنوایی : با چشمان بسته صداهای مختلف را تشخیص دهد.

۱۱- توالی حد قطر شنوایی : تشخیص صداها با رعایت توالی آنها.

۱۲- رشد حس بینایی : جور کردن- طبقه بندی.

۱۳- توانایی حافظه بینایی : چیدن اشیاء به ترتیبی و سپس از کودک بخواهید به همان ترتیب بچیند.

۱۴- رشد تکلم یا تقویت گفتار کودک :  همراه فعالیت های گوناگون از گفتار استفاده کند.

۱۵- درک زبان : دستورات ساده تا پیچیده، استفاده از کارت های دید آموز.

۱۶- رشد عضلات بزرگ و کوچک : حرکات fine و gross.

۱۷- شناخت اعضای بدن خود و دیگران.

۱۸- شناخت رنگ ها.

۱۹- شناخت حیوانات و صداهای آنها.

۲۰- شناخت نقش های اجتماعی افراد : مشاغل.

۲۱- شناخت وظایف اعضای بدن.

۲۲- درک مکان و زمان.

۲۳- درک طبیعت : عناصر و اجرای طبیعت.

۲۴- آموزش مهارت های اجتماعی.

 

با توجه به اینکه احتمال وجود موارد مشابه در خانواده وجود دارد و احتمال اینکه معلولیت ذهنی در بارداری های بعدی نیز تکرار شود، پیشگیری در کنترل بسیاری از نارسایی ها و اختلالات ذهنی کودک اهمیت بسیاری دارد. رعایت نکات زیر می تواند به طور قابل توجهی کمک کننده باشد:

۱- مراجعه به مراکز مشاوره خانواده و مشاوره ژنتیک قبل از بارداری.

۲- ممانعت از بارداری مجدد در سنین بالا.

۳- خودداری از مصرف هر نوع دارو و بدون مشورت پزشک.

۴- داشتن برنامه مناسب غذایی.

۵- ممانعت از استعمال دخانیات و مشروبات الکلی.

۶- ممانعت از قرار گرفتن در معرض تحریکات شدید و ناگهانی هیجانی و عاطفی.

 

 

منبع:

• روانشناسی کودک عقب مانده ذهنی و روشهای آموزش آنها/ دکتر مریم سیف نراقی،دکتر عزت ا.. نادری/ تهران/ سمت۱۳۸۲