دارو درکودکان بیش فعال

دارو درکودکان بیش فعال (Medication in hyperactive children)

داروهایی مثل داروی محرک (از جمله ریتالین) به دلایل نامعلوم اثرات ضد و نقیض دارند. علی رغم اصرار اکثرا والدین , دارو را فقط باید در موارد شدید مصرف کرد. این دارو ها به شرط تجویز توسط روانپزشک غالبا باعث اعتیاد نمی شوند.. .و در کوتاه مدت  دوسوم بیماران بهبود می یابند. اثرات طولانی مدت درمان مشخص نیست.
 

– ریتالین:
تحریک پذیری, افسردگی, کاهش اشتها, بیخوابی, و گاهی کاهش رشد از عوارض این دارو می باشند این عوارض اغلب جزئی بوده و بستگی به دوز مورد استفاده دارند. شایع‌ترین عوارض این دارو کاهش اشتها، بی‌خوابی، اضطراب، تحریک‌پذیری، شکم‌درد و سردرد است. اکثر این عوارض پس از چند هفته از شروع درمان از بین می‌روند، ولی در صورت استمرار علایم می‌توان دوز دارو را کاهش داد. بسیار مهم است که به کودک، والدین و معلمین وی آموزش داده شود که گر چه با مصرف داروها علایم برطرف می‌شود اما این امر به معنی از بین رفتن بیماری نیست و کودک با وجود از بین رفتن علایم باید داروها را مصرف کند. ۸۰ درصد کودکانی که دارو مصرف می‌کنند به ادامه دارو در دوره نوجوانی و ۵۰ درصد به ادامه دارو در دوره بزرگسالی نیاز دارند. این داروها به کودک کمک می‌کنند تا بهتر تمرکز کند و وظایفش را کامل انجام دهد،اما نمی‌توانند اطلاعات وی را افزایش داده و مهارت‌های کودک را زیاد کنند؛در واقع این داروها تنها به کودک کمک می‌کنند تا از مهارت‌هایش استفاده کند. با استفاده از روان‌درمانی در کنار مصرف این داروها می‌توانیم مهارت‌های کودک را برای حل مشکلات روزمره افزایش دهیم .

 ریتالین و  سایر محرک هایی که برای درمان اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) تجویز می شوند باید دارای انواع برچسب های هشدار باشند سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به اضافه کردن برچسب هشدار ایمنی بر روی این داروها رأی داد. این برچسب سیاه برای هشدار دادن به پزشکان و بیماران در مورد این که این دارو ممکن است دارای خطر قابل ملاحظه ای باشد، در نظر گرفته شده است.در سال ۱۹۹۹ در آمریکا در حدود ۵۱ نفر مرگ و میر ناشی از مصرف داروهای ADHD در میان کودکان و بزرگسالان اتفاق افتاد. گزارش های دیگری نیز در مورد فشار خون بالا، درد قفسه سینه، حملات قلبی، سکته مغزی، ریتم نامنظم قلب و ضعف و بیهوشی بدنبال مصرف این داروها وجود دارد. البته تمامی این گزارش ها دلیلی قطعی برای خطرناک بودن این داروها نیستند اما به دلیل وخامت عوارض گزارش شده از جمله مرگ ناگهانی پزشکان باید در مورد این داروها محتاط باشند. این اختلال با بی توجهی، ناآرامی، کاهش بازدهی در مدرسه و مشکلات اخلاقی و رفتاری مشخص می شود.

خواب خوراک این کودکان معمولا عادی است، در منزل بسیار ناراحت و در مدرسه غیرقابل تحمل است. در انجام دادن تکالیف تحصیلی نظم و ترتیب خاصی ندارند و به دشواری غذا می خورند؛ به علاوه به راحتی نمی توان آنها را حمام کرد، لباس پوشاند و خواباند.حواس پرتی، منفی گری، لجبازی، عدم ثبات عاطفی و هیجان پذیری از مشخصات این کودکان است همچنین ناپایداری در آنها از ماه های اول زندگی به صورت حساسیت به نور، گریه زیاد و خواب کم، فرار از آغوش مادر، جیغ زدن و لگد زدن مشخص می شود. این کودکان در مقابل انضباطی که برایشان مقرر شده، عکس العمل شدیدی نشان می دهند و به کودکان سرکش نیز معروف اند
در حالی که تشخیص این بیماری بیشتر در کودکان بخصوص پسرها متداول است اخیراً پزشکان این بیماری را در بزرگسالان هم تشخیص می دهند و برای آن دارو تجویز می کنند.بنا به گزارش FDA در آمریکا،پزشکان هر ماه حدود یک میلیون نسخه دارو برای این بیماری در بزرگسالان و در حدود دو میلیون نسخه دارو برای کودکان تجویز می کنند

– آیا واقعاً دارویی برای افزایش حافظه وجود دارد؟ آیا دارویی را می‌توان یافت که با خوردن آن بتوان در یک شب چند کتاب درسی را حفظ کرد و فردا صبح امتحان داد؟ 

خبر تولید چنین دارویی تا به ‌حال در مدارک علمی معتبر گزارش نشده است، ولی برخی از دانشجویان باچنین توهمی پای در راهی می‌گذارند که به اعتیاد آنها ختم می‌شود. هر کس که در سال‌های اخیر دانشگاه را تجربه کرده باشد از بهترین روش پاس کردن درس‌ها خبر دارد.
براساس این روش اگر کسی در تمام طول نیم‌سال تحصیلی در کلاس‌ها شرکت نکرده و لای یکی از کتاب‌ها را هم باز نکرده باشد با فتوکپی گرفتن از جزوه‌ دوستان و حفظ کردن آن در طول شب امتحان می‌تواند با موفقیت درس مورد نظر را پاس کند. از این جهت آنان که حافظه کوتاه مدت قوی‌تری داشته باشند و بتوانند مفاهیم درسی را برای یک شبانه‌روز در خاطر نگه دارند موفق‌تر خواهند بود.
Methgl phenidate با فرمول شیمیایی C۱۴ H۱۹ NO۲ در سال ۱۹۵۴ معرفی شد. این دارو در ابتدا «نوآرتیس» نام داشت ولی از ۱۹۶۰ با رواج آن به «ریتالین» تغییر نام داد. کاربرد اصلی این دارو مربوط به درمان کودکان بیش فعال (ADHA) است. این کودکان دچار مشکل عدم تمرکز هستند و نمی‌توانند بیش از چند ثانیه به موضوع مشخصی فکر کنند.
تجویز ریتالین توسط پزشک متخصص باعث می‌شود تا ۷۵ درصد این کودکان قدرت فکر کردن مداوم به موضوعی واحد را در حد کودکان عادی داشته باشند. قسمت قابل توجهی از این افراد در سنین نوجوانی و حتی بزرگسالی نیز نباید قرص‌ها را ترک کنند چون با کنار گذاشتن دارو تمرکز فکری خود را نیز از دست می‌دهند.
کاربرد دوم ریتالین برای افراد مسنی است که به علت کهولت، قسمت عمده شبانه‌روز را در خواب به سر می‌برند. آنها با خوردن یک قرص در ابتدای روز هوشیاری خود را حفظ می‌کنند. معمولاً به عوارض مصرف قرص در این گروه سنی چندان توجهی نمی‌‌شود مخصوصاً که این افراد در سال‌های آخر عمر خود هستند.
غیر از این ۲ کاربرد اصلی، پزشکان متخصص اعصاب و روان ریتالین را به صورت محدود برای بیمارانی که دچار خواب‌آلودگی شدید باشند نیز تجویز می‌کنند. ریتالین ازجمله داروهایی است که هنوز مطالعه کافی بر روی آثار و عوارض آن انجام نشده است و به عنوان مثال فرضیاتی در مورد ارتباط آن با درمان پارکینسون وجود دارد.
تا زمانی که متیل فنیدات به عنوان دارو مورد استفاده قرار می‌گرفت مشکل خاصی وجود نداشت ولی اندک اندک مردم کاربردهای دیگری هم برای آن پیدا کردند. در آمریکا دانشجویان از «ویتامین R » صحبت می‌کردند که با خوردن آن حافظه قوی‌تر و خواب کمتر می‌شود.
به این صورت قرص ریتالین برای تقویت نمرات هم کاربرد پیدا کرد و با گذشت زمان در دیگر کشورها هم رواج پیدا کرد. پیش از آزمون‌های ورود به دانشگاه کشور چین که در سال ۲۰۰۷ برگزار شد پزشکان از مراجعه والدینی گزارش می‌‌دادند که با تظاهر به خوا‌ب‌آلودگی و عدم تمرکز خواستار دریافت قرص‌هایی از ترکیبات متیل فنیدات هستند. ارزش اجتماعی پذیرفته شدن در دانشگاه‌های چین دست کمی از موفقیت در کنکور کشور ما ندارد و عجیب نیست که والدین بخواهند فرزندان خود را با این قرص‌ها تقویت کنند.
متیل فنیدات پیش از انقلاب وارد ایران شد و در داروخانه‌ها قرص ضد خواب نام گرفت. از آن زمان تا چند سال قبل قرص ریتالین کاربردی منحصر به کنترل کودکان بیش فعال داشت ولی یکی دو سال است که مصرف این قرص در میان قشر مشغول به تحصیل افزایش یافته و در ایام امتحانات داروخانه‌ها متوجه مراجعه بالای دانشجویان می‌شوند.
قرص را باید با نسخه پزشک خریداری کرد ولی خبرهایی از سوء استفاده در این مورد می‌رسد نظیر این که برخی از رزیدنتهایی که دارای شماره نظام پزشکی هستند برای دوستان درحال تحصیل خود نسخه‌ها را مهر می‌کنند. البته وقتی که قرص در بازار سیاه دارو به قیمت پایینی عرضه می‌شود به نظر نمی‌آید کسی به نسخه و مهر احتیاج پیدا کند.
در ابتدا با خوردن یک قرص می‌توان ساعاتی را بیدار ماند و یکسره مطالعه کرد اگر چه بعداز پاک شدن اثر قرص باید ۱۲ ساعت خوابید. با مصرف مداوم، بدن به قرص مقاومت پیدا کرده و نیازمند داروی بیشتری می‌شود. مصرف ریتالین در کسانی که به آن وابسته شده‌اند گاهی به ۲۰ عدد در روز هم می‌رسد این افراد دیگر بدون قرص قادر به درس خواندن نخواهند بود.
قرص ریتالین برای مصرف گوارشی طراحی شده است و به همین جهت حدود یک ساعت پس از خوردن آثار خود را نشان می‌دهد. روش استنشاقی باعث می‌شود که در مدت زمان کمتری آثار تحریک کننده قرص نمایان شود و فرد بتواند به تحصیل علم و دانش ادامه دهد. گرچه عوارض بعدی آن هم درسال‌های بعد بروز می‌کند و به همان شدت افزایش می‌یابد.
دکتر محمد باقر صابری رئیس اداره پیشگیری و درمان سوءمصرف مواد وزارت بهداشت می‌گوید «ریتالین باید فقط با نسخه روانپزشک مصرف شود اگر فردی بدون نظارت نورولوژیست اقدام به خوردن قرص‌ها کند و بدن او واکنش نامناسبی نشان دهد سیستم عصبی فرد به شدت تحریک شده و حالتی از بی‌قراری را ایجاد می‌کند که بعضاً عوارض غیرقابل جبرانی خواهد داشت.»
سردرد، طپش قلب، لرزش دست، افزایش فشار خون و آسیب به مغز به صورت کاهش حافظه در بلند مدت از عوارض مصرف بی‌رویه آن است.سازمان جهانی FDA در آوریل ۲۰۰۶ نسبت به مصرف متیل فنیدات MPH هشدار داد. ریتالین در اروپا و کشورهایی چون انگلیس و آلمان مصرف کننده بیشتری دارد و از میان کشورهای جنوب در مکزیک، آرژانتین و پاکستان تولید و عرضه می‌شود.

 تحقیقات جدید نشان می دهد که بزرگسالان  بیشتر از کودکان از داروهای درمان بیش فعالی استفاده می کنند به گزارش سرویس علمی پژوهشی ایسکانیوز، به نقل از رویترز، دانشمندان تحقیقات خود را بر روی ۲/۲ میلیون بیمار انجام دادند و نتیجه این تحقیقات نشان داد که ۲۰٪ افراد ۲۰ تا ۶۴ ساله ۵٪ از کودکان زیر ۱۰ سال و ۲٪ از افراد ۱۰ تا ۱۹ ساله در سال ۲۰۰۴ از این دارو استفاده کرده اند که این آمارها نشان دهنده افزایش استفاده افراد بالغ نسبت به کودکان از داروهای درمان بیش فعالی بوده است