گفتار درمانی گفتاردرمانی در شهر زنجان
آپراکسی گفتار (Apraxia of Speech)
آپراکسی گفتار نوعی اختلال در گفتار است به گونه ای که شخص توان صحیح و محکم صحبت کردن را ندارد که این اختلال ناشی از ضعف یا ناتوانی ماهیچه های گفتاری نمی شود ( ماهیچه های صورت ، زبان و لب ها ) شدت این اختلال می تواند در محدوده ملایم تا شدید باشد .
آپراکسی گفتار که عموما با صدمه مغزی مرتبط است ودر این اختلال ممکن است صحبت کند و تقلایی را نتیجه دهد. آپراکسی اختلال در توانایی انجام فعالیت های حرکتی به رغم کارکرد حرکتی بی نقص می باشد.
آپراکسی ناتوانی از انچام فعالیت ارادی ، هدفدار ، که با فلج یا سایر آسیب های حسی یا حرکتی قابل توضیح نباشد. در آپراکسی ساختاری ، بیمار قادر به کشیدن اشکال دو یا سه بعدی نمی باشد.
در آپراکسی فرد می داند که چه می خواهد بگوید ولی زمانی که میخواهد آن را به صورت ارادی بیان کند نمی تواند درحالیکه گاهی به صورت غیرارادی آن را می گوید.
– انواع و دلایل آپراکسی گفتار چیست ؟
دو نوع اصلی آپراکسی گفتار عبارتند از:
- آپراکسی گفتار اکتسابی: می تواند در هر سنی ایجاد شود که حتی در افراد بالغ هم می تواند بروز کند . این نوع apraxia به دلیل ضربه به یکی از قسمتهای مربوط به صحبت کردن یا فقدان و معیوبی توان تکلم مغز می باشد . Apraxia of Speech اکتسابی هم می تواند به صورت نارسایی عضوی که نتیجه ضعف ماهیچه ها است ، باشد که بدلیل اختلال در سیستم عصبی ایجاد می شود.
- آپراکسی گفتار رشدی (Developmental Apraxia of Speech): در کودکان و از زمان تولد بوجود می آید و این نوع آپراکسی در پسرها بیشتر از دختر ها رخ می دهد و با نام های گوناگونی شناخته می شود مثل آپراکسی لفظی رشدی، کنش پریشی لقطی رشدی، آپراکسی شمرده شمرده و آپراکسی گفتار دوران کودکی . DAS با آنچه بعنوان تاخیر رشدی در گفتار شناخته می شود فرق می کند بگونه ای که کودک یک روش نوعی از گفتار پیشرفته را دنبال می کند اما بسیار کند تر از حالت نرمال. دلیل یا دلایل DAS هنوز شناخته نشده اند . برخی از دانشمندان بر این باورند که DAS اختلالی است مربوط به پیشرفت کلی زبان کودک . دیگران معتقدند که دلیل آن ناشی از یک اختلال عصبی است که بر روی توان مغز برای ارسال پیام های مناسب برای حرکت ماهیچه های مربوط به گفتار اثر می گذارد . در هر حال تصویر مغز یا دیگر مطالعاتی هیچ نوع آسیبی مشخص یا تفاوتی را در ساختار مغز این نوع کودکان نشان نمی دهد . کودکانی که مبتلا به DAS می باشند اعضایی از خانواده شان هستند که یک زمینه اختلال ارتباطی یا توانایی آموزش دارند . این مشاهده و یافته های اخیر نشان می دهند که عوامل ژنتیکی نقش زیادی در این اختلال بازی می کنند.
آپراکسی اکتسابی
آپراکسی در نتیچه واقعه ای است که علت آن آسیب مغزی است، که می تواند در نتیجه سکته مغزی، ضربه وغزی، تومور مغزی، توکسین ها و یا عفونت ها باشد.که می تواند بسیار شدید باشد که فرد در اغاز کردن گفتار ناتوان است یا بسیار خفیف باشد که فرد در تلفظ کلمه های چند سیلابی با مشک روبرو است .اینکه فرد به کدام یک از آپراکسی شدید یا خفیف مبتلا شود به شدت آسیب دیدگی بستگی دارد. درمان ممکن است با گفتان صداهای انفرادی و متضاد در آنها شروع شود. نواختن در ریتم گفتار به بعضی از افراد کمک می کند تا گفتارشان واضح تر شود. از تمرین تیکه های متضاد در ریتم گفتار طبیعی برای افزایش درک استفاده می شود. افرادی که آپراکسی خفیف دارند یاد می گیرند که از راهبرد هایی برای تولید کلمات بلندتر استفاده کنند که قبلاً برای تولید آن مشکل داشتند.
- علائم این بیماری چیست ؟
افرادی که مبتلا با این دو نوع آپراکسی می باشند ممکن است یک تعداد خصوصیات یا علائمی از گفتار داشته باشند . یکی از قابل نوشتن ترین علائم مشکل در گذاشتن صداها و هجاها کنار هم در حالت صحیح فرم یک کلمه است . کلمات بزرگتر و پیچیده تر معمولا سخت تر از کلمات کوتاه و ساده تر هستند . همچنین این افراد هنگام صحبت کردن اشتباهات متناقضی مرتکب می شوند . بطور مثال ممکن است این افراد یک کلمه سخت را درست بیان کنند اما در تکرار آن دچار مشکل می شوند یا ممکن است یک روز با گفتن یک صدای بخصوص مشکلی نداشته باشند اما در روز دیگر با همین صدا مشکل داشته باشند.
افرادی که آپراکسی دارند اغلب چندین بار یک کلمه یا صدا را تکرار می کنند تا بتوانند آنرا درست بیان کنند . خصوصیت معمول دیگری از آپراکسی گفتار ، استفاده نادرست از علم عروض است که تغییر دادن ریتم ، تأکیدها و انعطاف های گفتار است که برای روشن کردن معنی و مفهوم از آن استفاده می شود.
کودکانی که آپراکسی گفتار دارند معمولا فهمیدن و درک زبان برایشان راحت تر از آن است که از زبان استفاده کنند تا خودشان مطلبی را بیان کنند.
برخی از کودکان با این اختلال ممکن است مشکلات دیگری داشته باشند که ممکن است شامل مشکلات دیگری در گفتار مثل نارسا گویی عضوی یا مشکلات زبانی مثل ضعف در لغت، گرامر نادرست و یا مشکل در سازماندهی واضح اطلاعات بیان شده یا مشکلات مربوط به خواندن نوشتن، هجی کردن یا ریاضی یا مشکلات هماهنگی و یا مشکلات جویدن و بلعیدن باشد.
شدت آپراکسی گفتار در هر دو نوع آن از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. ممکن است به قدری ملایم باشد که تنها در برخی از صداها و یا موقعیت ها و یا کلمات پیچیده ظاهر شود. در موارد شدید شخص ممکن است توانایی ارتباط موثر با کلام را نداشته باشد و لازم باشد تا از روش دیگری برای ارتباط استفاده کند.
- چگونه تشخیص داده می شود؟
متخصصینی که به عنوان گفتار درمان شناخته می شوند نقش مهم کلیدی را در تشخیص و درمان این بیماری ایفا می کنند. عامل و یا تست خاصی که بتواند برای تشخیص آپراکسی گفتار استفاده شود وجود ندارد. بعلاوه متخصصین گفتار درمانی در اینکه علائم مخصوص آپراکسی رشدی گفتار چیست توافق نظر ندارند. شخصی که کار تشخیص را انجام می دهد عموما بدنبال برخی یا بسیاری یا گروهی از علائمی که در بالا گفته شد می گردد. استفاده از عواملی مثل ضعف ماهیچه ها یا مشکلات درک زبان نیز می تواند به تشخیص کمک کند.
برای تشخیص آپراکسی رشدی گفتار والدین و متخصصین ممکن است نیاز به یک دوره زمانی مناسب از گفتار کودک داشته باشند. در یک تست رسمی برای هر دو نوع آپراکسی گفتار، گفتار درمانگر ممکن است از بیمار بخواهد یک کاری مانند این انجام دهد، مثلا یک کلمه مشخصی را چندین بار تکرار کند یا یک لیست از کلمات که بتدریج طولانی می شوند را بگوید.
برای آپراکسی گفتار اکتسابی یک گفتار درمان ممکن است توانایی صحبت کردن، خواندن، نوشتن و ساختن حرکات غیر گفتاری فرد را آزمون کند. تست های عکس مغز مانند MRI ممکن است برای تشخیص دادن آپراکسی اکتسابی گفتار از دیگر اختلالات گفتاری در افرادی که دچار ضربه مغزی شده اند شود.
- چگونه درمان می شود؟
در برخی موارد افراد مبتلا به آپراکسی اکتسابی گفتار برخی یا تمام توانایی گفتاری خود را خودشان بهبود می بخشند که این نوع درمان بهبودی خود به خودی نامیده می شود. کودکان مبتلا به آپراکسی رشدی گفتار نمی توانند مشکلات را خودشان به تنهایی بیابند. گفتار درمانی اغلب برای این کودکان و افرادی که مبتلا به آپراکسی اکتسابی گفتار هستند و نمی توانند تمامی بیماری خود را بهبود بخشند مفید است.
آسیب شناسان گفتار و زبان از شیوه های گوناگونی برای درمان آپراکسی گفتار استفاده می کنند و یک درمان بسیار مؤثر هنوز ثابت نشده است و این درمان هم بصورت فردی مورد استفاده است و هم برای درمان دیگر مشکلات گفتاری که همراه با آپراکسی گفتار ایجاد می شود طراحی شده است. هر کسی یک نوع واکنش نسبت به درمان نشان می دهد و برخی افراد پیشرفت بیشتری نسبت به دیگران دارند. افراد مبتلا به آپراکسی گفتار معمولا نیاز به دردمانهای فشرده و مکرر یکی پس از دیگری دارند. حمایت و تشویق افراد خانواده و دوستان نیز بسیار مهم است.
در موارد شدید افراد مبتلا به آپراکسی گفتار ممکن است نیاز به استفاده از روشهای دیگر برای بیان داشته باشند، که این ممکن است شامل زبان اشاره رسمی یا یک دفترچه یادداشت مخصوص زبان همراه با تصویر یا لغات نوشته شده باشد تا فرد بتواند آنرا به افراد دیگر نشان دهد یا ممکن است یک وسیله ارتباطی الکترونیکی مثل کامپیوتر قابل حمل (لب تاب) باشد، بطوریکه هم بنویسد و هم صحبت کند.
- چه تحقیقاتی تا به حال صورت گرفته است ؟
محققین بدنبال یافتن عوامل آپراکسی رشدی گفتار هستند که شامل امکان نقش ناهنجاری در مغز یا دیگر بخشهای سیستم عصبی است. آنها در مورد عوامل ژنتیکی هم که در DAS نقش دارند مطالعه می کنند. دیگر تحقیقات در مورد DAS مربوط به شناسایی بیشتر و شناخت تکنیکهای جدید تشخیص این بیماری از دیگر اختلالات گفتاری است. تحقیق در مورد آپراکسی اکتسابی گفتار شامل مطالعات برای اشاره دقیق به نواحی خاص مغز که مربوط به این اختلال می شوند است. بعلاوه محققین نیز در حال مطالعه اثر روشهای معالجات گوناگون برای آپراکسی گفتار هستند.
