ارزیابی عقب ماندگی ذهنی

ارزیابی عقب ماندگی ذهنی

 

– فرایند ارزیابی طبق نظر دارلی شامل دو مرحله است

1. ارزیابی : جمع آوری داده ها از طرق مختلف مانند : تارخچه گیری، مضاحبه، پرسشنامه، مشاهده و …
2. تشخیص: شناسایی و برچسب گذاری اختلال و تحلیل و تفسیر داده ها

 

– رویکرد های ارزیابی

• چند رشته ای (multidisciplinary) : هر متخصص جداگانه ارزیابی می کند و توصیه های مربوط را ارائه میدهد.
• داخل رشته ای (interdisciplinary) : متخصصین مختلف مشارکت دارند و یک مدیر، خدمات مختلف را هماهنگ میکند.
• بین رشته ای (transdisciplinary ): اعضای تیم به کسی که همه یا بیشترین تعامل را با کودک دارد مشارکت  و کمک می کنند و در تعامل های دوطرفه کار کردن با یکدیگر را می آموزند.

 

– تاریخچه گیری (Case history)

• فرآیند تشخیص با تاریخچه گیری آغاز می شود و اطلاعت مربوط مشخص می کند که چه چیز هایی باید ارزیابی شود.
• معمولا با مصاحبه انجام می شود ولی از روشهای دیگر مثل پرسشنامه نیز می توان استفاده کرد.
  •  مشکل چیست و یا شکایت بیمار در چه موردی است؟
  •  مشکل چه موقع و چگونه آغاز شده و چه تغییراتی کرده است؟
  •  شدت و ویژگی های مشکل در شرایط مختلف چگونه  است؟
  •  تعامل کودک با اجتماع ، خانواده ، همسالان و … چطور است؟
  •  نگرش و واکنش خانواده نسبت به مشکل چگونه است و چه تاثیر متقابلی با کودک دارند؟
• کاربرد داده های به دست آمده از تاریخچه گیری شامل:
  • تعیین سطح کلی رشد کودک در ارتباط با فعالیت های روزانه زندگی متناسب با سن.
  • تعیین خط پایه برای ارزیابی عملکرد برقراری ارتباط.
  • تصمیم گیری برای انتخاب موارد ارزیابی بر اساس ویژگی ها و آشنایی با کودک .
  • تصمیم گیری برای انتخاب روش ها و ابزار های ارزیابی بر اساس ویژگی های کودک.
  • تصمیم گیری درباره نحوه و محتوای شروع و پایان جلسه ارزیابی.

 

– روشهای ارزیابی

• آزمون های استاندارد: دارای ویژگی هایی چون روشن و واضح بودن، معیار نمره دهی و اجرا ، روایی ، پایایی ، استاندارد سازی ، شاخص های آماری ، خطای استاندارد و نمرات هنجار مرجع.
• مقیاس های رشد : که نمره استاندارد نمی دهند و نقص را تعیین نمی کنند اما فاصله کودک را با سطح رشد عادی مشخص می کنند در این مقیاس تا حد زیادی سطح پایه کودک مشخص می شود.
• روش های معیار مرجع : به روش های غیر استاندارد نیز شناخته می شوند ، که تعیین می کنند آیا کودک به سطح معینی از عملکرد می تواند دست یابد یا نه؟ سطح پایه کودک دقیق تر تعیین می شود و اهداف مداخله مشخص می شود در این روش پرهیز از تفسیر بیش از حد ، کنترل محرک های زبانی، مشخص کردن پاسخ مناسب ، تحلیل ساختاری مورد استفاده قرار می گیرد و درمانگر سعی می کند معنای برقراری ارتباط کودک را بفهمد ولی به ساخت ها نمی پردازد.
• مشاهده رفتار : رفتار هایی که رخ می دهند از نظر بسامد ظهور بررسی می شوند و اجزای رفتار برای تجزیه و تحلیل به طور دقیق ثبت می گردد.

 

– موارد ارزیابی

1. عملکرد زبان شامل همه جنبه های زبان از درک ، بیان و کاربرد زبان .
2. حیطه های جانبی شامل اجزا و دستگاه هایی که در زبان نقش دارند مانند نمای قدامی و طرفی سر و صورت ، عملکرد چهره ، فک ، داخل دهان ، دندان ها ، حلق ، کام ، دریچه ی کامی حلقی.
3. عملکرد دستگاه و اجزای دخیل در زبان شامل شنیدن، حرکات ارادی دهان، دیادوکوکینتیک ، تنفس و آواسازی .
4. جنبه های شناخت غیرکلامی مثل نقاشی کردن ، کپی کردن ، رفتار با وسائل بازی و …
5. بررسی وضعیت عاطفی ، خلقی و رفتار اجتماعی.

 

– یکپارچه سازی و تفسیر داده های ارزیابی 

1. تعیین شدت اختلال :
   1.  خفیف- توانایی کودک را تحت تاثیر قرار می دهد ولی مانع شرکت او در فعالیت های متناسب با سن نمی شود.
   2.  متوسط- برای عملکرد در موقعیت های طبیعی نیاز به کمک و سازگاری با محیط دارد.
   3.  شدید- در موقعیت های مختلف نیاز به حمایت زیاد دارد.
   4.  عمیق- ارتباط عملکردی بسیار کم یا جزیی است.
2. کاربرد تعیین شدت :
   • تعیین اولویت مداخله و برآورد موثر بودن مداخله .
3. پیش آگهی :
   •  با توجه به شدت مشکل ، سن، محیط و خانواده ، خلق و خو، دقت و توجه ، انگیزه و رفتار سطح پیش آگهی تعیین می شود.
   •  پیش آگهی حدس و پیش بینی درمانگر در مورد نتایج مداخله است و بهتر است بر حسب زمان معین بیان شود.
4. ارائه توصیه ها یا تصمیم گیری :
   •  آیا مداخله مناسب یا لازم است؟ آیا اهداف بر اساس داد ه ها ست؟
   •  تعیین روش ها ، رویکرد ها ، فعالیت ها ، تقویت ها  و تغییر های رفتار و محیط مد نظر است.

 

– نکاتی برای برقراری ارتباط با خردسالان

• شنونده خوبی باشید و با گفته های کودک همراه شوید.
• صبور باشید، وقت و زمان کافی به کودک بدهید و از توقف ها و مکث های او بی حوصله نشوید.
• با کودک همراهی کنید ، موضوع و شیوه صحبت کودک را حفظ کنید و برای فعالیت بعدی عجله نکنید.
• پرسش ها را درست طراحی کنید، پرسش ها بی معنی و گنگ نباشد و پرسشی نباشد که کودک بفهمد شما پاسخ آن را می دانید.
• سطح شناخت و آگاهی کودک را در نظر بگیرید ، گرم و دوستانه باشید و به طور مثبت تحریک کنید.

 

 

 

منبع

Paul Rhea ,language disorders from infancy through adolescense

Ronald jean . A Edwards susam , language in mental retardation