گفتار درمانی گفتاردرمانی در شهر زنجان
– تعریف بلع طبیعی (Normal Swallowing): بلع طبیعی عبارت است از آماده سازی و انتقال لقمه ی غذایی از حفره ی دهان به معده بدون وجود مشکل
– مراحل بلع طبیعی
- آمادگی دهانی (Oral Preparatory): طی این مرحله غذا در صورت نیاز جویده شده و با بزاق ترکیب می شود و در موقعیتی قرار می گیرد که آمادهی انتقال می شود. در این فاز زبان، لب، گونه، فک تحتانی و دندانها با هم مشارکت می کنند تا غذا را خرد کرده و شکل دهی کنند. سپس فاز ساده سازی رخ می دهد (Reduction Phase) که در آن غذا جویده شده وخرد می شود و با بزاق ترکیب می شود. مرحله ی آماده سازی کاملا ارادی است و عواملی چون مزه، دما، چسبناکی و اندازه ی بلعه در این مرحله احساس می شود. در طول این مرحله خلف زبان بالا رفته و نرم کام پایین می آید و به این صورت مانع از ریزش غذا به حلق می شوند.
- دهانی (Oral): هنگامی که بلعه آماده بلع شد، نرم کام بالا می رود ، خلف زبان پایین آمده و لبها وماهیچه های گونه ای منقبض می شوند تا حجم حفره ی دهان را کاهش دهند و با بالا آمدن قدام و وسط زبان غذا به سمت حلق رانده می شود.
- حلقی (Pharyngeal): به طور کلی طی این مرحله غذا از حفره ی دهان به مری منتقل می شود بدون اینکه وارد مسیر هوایی شود. این مرحله به غلظت و اندازه ی بلعه و اینکه آیا عمل بلع یکبار اتفاق می افتد یا پیوسته است بستگی دارد و از طرفی به انقباض زبان، نرمکام ، حلق و حنجره مربوط است. هنگامی که زبان بالا می رود، سیستم نرم کامی حلقی بسته می شود، مجموعه ی هایو لارینجیال به سمت جلو و بالا حرکت می کند و باز شدگی دریچه ی فوقانی مری (Upper Esophageal Sphingter) را افزایش می دهد. این مرحله غیر ارادی است.
- مروی (Esophageal): پس از اینکه بلعه وارد مری شد توسط امواج پریستالتیک (Peristalsis) عضلات مری به سمت معده حرکت می کند به طوری که با انقباض عضلات بالای بلعه و شل شدن عضلات پایین آن بلعه به سمت پایین حرکت می کند. طول مری ۲۰ الی ۲۵ سانتی متر می باشد که از عضله ی کریکوفارینژیوس (Cricopharyngus) تا دریچه ی کاردیای معده (gastric Cardia) ادامه می یابد.
- نکته ای که باید مد نظر داشت این است که مراحل بلع با هم همپوشانی دارند مثلا شروع مرحله ی دهانی و حلقی در یک زمان اتفاق می افتد ولی جهت تسهیل مطالعه و بررسی به این فازها تقسیم بندی شده است و حتی بعضی ها بلع را به سه مرحله ی دهانی، حلقی و مروی تقسیم می کنند.
منبع :
Murray T, Carrau RL. (2006).Clinical Management of Swallowing Disorders
ارزیابی و درمان اختلالات صوت و بلع ، محمد زاده، مهر ۷۹
