بهبود تغذیه و بلع با تغییر رژیم غذایی

بهبود تغذیه و بلع با تغییر رژیم غذایی

علاوه بر تمرینات رفتاری و دیگر روش های درمانی جراحی و پروتزی می توان با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی بیمار تغذیه ی وی را تا حدی بهبود بخشید . در اغلب بیماران تغذیه با یک رژیم غذایی غیر دهانی شروع می شود و سپس رژیم دهانی و غیر دهانی ترکیب شده و در نهایت به رژیم کاملا دهانی می رسیم در این روشهای تغذیه ای غلظت های مختلفی نیز می توانند گنجانده شوند که در ادامه به توضیح کاملتر می پردازیم

 

– طیف چسبناکی (Viscosity)  بافتها

1. مایعات رقیق : تغییر شکل راحت – حرکت راحت در اثر جاذبه و فشار مثل : آب سیب ، شیر و…
2. مایعات غلیظ: تغییر فرم کمتی سختتر از مایعات رقیق – حرکت کندتر از مایع رقیق – حرکت نسبتا راحت در اثر جاذبه و فشار مثل : آب گوجه فرنگی ، شربت غلیظ و…
3. پوره لغزنده: تغیر شکل سختتر از قبلی – در مسیر باریک امکان ایجاد انسداد – لغزش در اثر جاذبه و فشار مثل فرنی ، پوره میوه و سبزیجات و…
4. پوره: تغییر شکل سختتر از قبلی – امکان انسداد در مسیر باریک – حرکت به وسیله ی فشار مثل خمیر سیب زمینی ، املت و …
5. غذاهایی که نیاز به جویدن دارند: با چسبناکتر شدن بلعه ، کمتر تغییر شکل پیدا می کنند و کمتر به جاذبه پاسخ می دهند و به نیروی زبان و دندان برای جویدن و انتقال نیاز دارند – کفایت حسی، بزاق کافی و مخاط سالم نیز در این غذاها مهم هستند مثل موارد زیر
   1. هویج پخته شده و نان و..
   2. تکه های درشت گوشت و ساندویج و…
6. رژیم غذایی بدون محدودیت

 

– طبقه بندی غلظت (Consistency)

• غلظت مایعات

1. رقیق (Thin): مایع کامل مثل چای و قهوه و…
2. غلیط (Thick): مثل شربت و…
3. غلیظ شده (Thickend): مایعاتی که توسط عوامل تغلیظ کننده غلیظ شده اند

• غلظت جامدات

1. پوره ، مایعی شده: غلظت مغییر از مایع غلیظ تا خمیر مانند
2. تغییر یافته ی مکانیکی: غذاهای خیلی نرم مثل پاستا که به راحتی به بلعه چسبناک تبدیل می شوند
3. نرم: غذاهایی که نیازمند حداقل جویدن هستند

 

– مراحل فرایند افزایش غلظت 

1. پوره و مایعات غلیظ: این رژیم برای بیماران با آسیب شدید در مراحل ۱ ، ۲ . ۳ بلع مناسب است
2. پوره ، مایعات غلیظ و غذاهای نرم یکه کمی نیاز به جویدن دارند مثل ماکارونی : این رژیم در نقایص فاز دهانی و یا کاهش در موج دودی حلق همچنین برای افراد با آسپیراسیون استفاده می شود
3. غذاهای نرم و مایعات تا حد ممکن: این رژیم برای افرادی که در شروع چویدن و در حال توانبخشی برای جویدن و رانش بلعه می باشند مفید است
4. غذاهای نرم و همه ی مایعات (اجتناب از عذاهای زبر و خشن): این رژیم معمولا قبل از رژیم غذایی عادی می باشد

 

– در آسیب های مربوط به زمانبندی یا تنگ شدگی این ویژگی ها را می توان تغییر داد

1. دما : بر عملکرد حلق موثر است
2. مزه
3. اندازه ، غلظت و بافت
4. جایگاه قرارگیری بلعه در دهان
5. چسبناکی (انسجام یا غلظت):

• غلیظ: نیازمند قدرت تنگ شدگی و تسهیل مخاطی بزاقی بیشتر
• رقیق: نیازمند چابکی و هماهنگی در کنترل بلعه، زمان انتقال مناسب و حفاظت با کفایت از مسیر هوایی

 

منبع

Murray T, Carrau RL. (2006).Clinical Management of Swallowing Disorders

Jeri A. Logemann. Evaluation and Treatment of Swallowing Disorders