گفتار درمانی گفتاردرمانی در شهر زنجان
تشخیص افتراقی آفازی های ناروان
گفتار ناروان (Nonfluent speech) : تولید گفتاری اندک که کند است و با تلاش زیادی همراه است و تلفظ مناسبی نیز ندارد
آفازی های ناروان شامل بروکا، گلوبال، ترانس کورتیکال آمیخته و ترانس کورتیکال حرکتی می شوند که در ادامه هر کدام را به تفصیل توضیح می دهیم
– آفازی بروکا (Broca’sApahsia)
– گفتار محاوره ای ( بیان ) ناروان
– درک شنیداری تقریبا بهنجار
– تکرار نا بهنجار
– نامیدن نا بهنجار
– خواندن بلند نا بهنجار
– درک خواندن بهنجار یا نابهنجار
– نوشتن نا بهنجار
- گفتار محاوره ای ( بیان ) :
- کاملا ناروان است. افازی بروکا، کلاسیک ترین نوع آفازی ناروان است
- برون داد کلامی کند، پرتلاش، شامل عبارات کوتاه آگراماتیک و اغلب تلگرافیک( بیشتر شامل کلمات محتوایی مثل اسامی و افعال است و کمتر دربرگیرنده صفات، قیدها و حروف اضافه است)
- دامنه واژگان مورد استفاده بیمار محدود است و اغلب مکث های طولانی بین کلمات و عبارات وجود دارد
- Perseveration یا تکرار واژه ها مشاهده می شود.
- آهنگ گفتار نامناسب است و اشکال در تولید واج ها وجود دارد. گفتار پر از پارافازی های آوایی است
- کاهش یا عدم وجود واژگان نحوی – دستوری و استفاده بیشتر از اسامی نسبت به عناصر دیگر در برقراری ارتباط مشاهده می شود
- گفتار سریال ( مانند شمارش – نام بردن روزهای هفته – ماه های سال ) بهتر از گفتار خود به خودی است
- بیان بهتر در هنگام خواندن آهنگ های آشنا و گفتار اتوماتیک
- یک اختلال حرکتی گفتار مثل آپراکسی و / یا دیزارتری اغلب وجود دارد
- درک شنیداری :
- نسبتا بهنجار است و بهتر از توانایی بیان است و معمولا برای مکالمات روزمره کافی است.
- درجاتی از اشکال ادراکی را نشان می دهند :
- ناتوانی در درک اطلاعات چندگانه متوالی ( قادر به درک تک تک دستورات می باشد اما در درک دستورات متوالی فقط درک ۲ تا ۳ مورد را نشان می دهد)
- ناتوانی در درک واژگان نسبتی ( مانند بزرگ تر – کوچکتر ، بالا – پائین و…)
- اشکال در درک همان مواردی که در بیان خود حذف می کند
- تکرار :
- نابهنجار ( تشخیص افتراقی بین بروکا و ترانس کورتیکال حرکتی)
- اغلب بهتراز بیان خودانگیخته است
- ناتوانی در تکرار همان ساختارهای گرامری و نحوی که در بیان خودانگیخته حذف می شوند وجود دارد.
- تکرار اسامی بیشتر از بقیه عناصر
- نامیدن :
- نابهنجار است ولی در مقایسه با بیان، بهتر است
- از سر نخ های آوایی( بیان هجای اول کلمه ) برای بازیابی واژه استفاده می کند = بارزترین ویژگی در آفازی بروکا
- خواندن :
- توانایی خواندن با صدای بلند، ضعیف است ولی درک خواندن معمولا شبیه درک شنیداری است و ممکن است درجاتی از اشکال در درک مطلب نوشته شده را نشان دهد
- نوشتن :
- معمولا به اندازه بیان شفاهی و مشابه با آن، نابهنجار است
- خطاهای زیاد در هجی کردن، نوشتن حروف به صورت ناقص ، بیش از حد درشت و بدخط ، تکرار حروف ، حذف حروف
- به علت همی پلژی راست، نوشتن معمولا با دست چپ انجام می گیرد
- اشکال در رونویسی و دیکته نویسی وجود دارد ولی توانایی رونویسی آنها معمولا بهتر از دیکته نویسی است
– آفازی گلوبال (Global aphasia)
– گفتار محاوره ای ( بیان ) ناروان
– درک شنیداری نا بهنجار
– تکرار نا بهنجار
– نامیدن نا بهنجار
– خواندن بلند نا بهنجار
– درک خواندن نا بهنجار
– نوشتن نا بهنجار
- گفتارمحاوره ای :
- در شدیدترین موارد زبان بیانی بسیار محدود است به بیان جملات کلیشه ای تکراری مانند : ای خدا ، یا یک گفته ساده ، زنجیره ای از یک هجا. ولی گاهی این عبارات کاملا روان و با اهنگ مناسبی بیان می شوند تا معنایی را منتقل کنند
- به ندرت موتیسم کامل دیده می شود
- گفتار سریال، محدود است
- پدیده تکمیل، وجود ندارد
- درک :
- شدیدا اسیب دیده است ولی معمولا بهتر از توانایی بیان است. شاید به این دلیل که این بیماران تاحدودی در تفسیر ارتباطات غیرکلامی( از طریق تغییرات چهره ای ، حرکات بیانگر ، تغییرات صوت و آهنگ ) مهارت می یابند. این درک گاهی درمانگر را به اشتباه می اندازد!
- تکرار :
- بیمار تکرار ندارد
- در صورت وجود توانایی تکرار، احتمال وجود یکی از ترانس کورتیکال ها مطرح می شود .
- نامیدن :
- بیمار توانایی نتامیدن ندارد
- خواندن و نوشتن :
- شدیدا دچار اختلال است یا اصلا وجود ندارد
– آفازی ترنسکورتیکال حرکتی (Transcortical Motor Aphasia)
– گفتار محاوره ای ( بیان ) ناروان
– درک شنیداری تقریبا بهنجار
– تکرار خوب تا کاملا بهنجار
– نامیدن نا بهنجار
– خواندن بلند نا بهنجار
– درک خواندن اغلب خوب
– نوشتن نا بهنجار
- گفتار محاوره ای ( بیان ) :
- گفتار خودبه خودی در این بیماران محدود و ناروان است اما دارای ویژگی هایی متفاوت از بروکا می باشد
- در هر دو، دیزآرتری شدید وجود دارد اما در TMA احتمال خطا ، تکرار و لکنت در گفتار خودبخودی وجود دارد
- گفتار محاوره همراه با تلاش زیاد است و در اکثر موارد، اگراماتیک و شدیدا ساده شده است
- بیمار از راهنمایی های حرکتی برای شروع گفتار استفاده می کنند. مانند استفاده از حرکات دست یا … برای بیان واژه
- در صورت شروع گفتار سریال ( شمارش اعداد، روزهای هفته ، ماه های سال و…)، بیمار به خوبی ادامه می دهد . اغلب در شروع نیاز به اندکی راهنمایی دارد
- درک شنیداری :
- درک زبان شفاهی و نوشتاری نسبتا حفظ شده است.
- مناسب برای محاوره معمولی
- اشکال در درک موضوعات متوالی
- اشکال در واژه های نسبتی ( بزرگتر – کوچکتر و…)
- ارزیابی درک مشکل به علت عدم کنترل پاسخ های بله – خیر
- تکرار :
- بهنجار
- تکرار واژه و عبارت ( بدون داشتن اکولیلیا): بااینکه واژه ها و عبارات را تکرار می کنند ولی خطاهای گرامری آنها را اصلاح می کند و بی معنی بودن ترکیبات هجایی بی معنی را هنگام تکرار تشخیص می دهد. بنابراین اکولالیک در نظر گرفته نمی شود
- در تکالیف تکمیل ، بسیار قوی عمل می کنند
- ادامه دادن خودکار شعر و اصطلاحات زبانی به سادگی و سهولت
- نامیدن :
- اغلب ضعیف در نامیدن در مواجهه
- راهنمایی های آوایی و بافتی کمک کننده هستند، به ویژه راهنمایی های بافتی ومعنایی
- خواندن :
- اشکال در بلند خواندن تقریبا همیشه وجود دارد و با اشکال در تولید واجها انجام می گیرد
- درک خواندن بهتر از بیماران بروکا است
- نوشتن :
- در اکثر بیماران نابهنجار است
- نوشتن حروف بدون مهارت، درشت، هجی ضعیف کلمات، همراه با جابجایی، بدون رعایت گرامر و درهم می باشد
– آفازی ترنسکورتیکال آمیخته (Mixed Transcortical Aphasia)
– گفتار محاوره ای ( بیان ) ناروان، پژواک گویی
– درک شنیداری شدیدا نا بهنجار
– تکرار خوب
– نامیدن نا بهنجار
– خواندن بلند نا بهنجار
– درک خواندن نابهنجار
– نوشتن نا بهنجار
- گفتار محاوره ای :
- فاقد بیان خودانگیخته است
- بیان محدود به تکرار گفته های درمانگر(پژواک گویی) است. بنابراین اکثر مواقع ساکتند.
- پدیده تکمیل را نشان می دهند: اگر ابتدای عبارت رایجی گفته شود ، بیمار آن را تکرار و تکمیل می کند
- تولید واضح
- توانایی در تولید گفتار سریال ( شمارش ، اسم روزهای هفته ، ماه های سال و شعر های کودکانه ) اگر ابتدای آن توسط درمانگر گفته شود
- در صورت ایجاد وقفه بین گفتار سریال،بیمار توانایی ادامه آن را ندارد. این موضوع، نشانگر خودکار بودن و بدون درک بودن گفته بیمار است
- درک شنیداری :
- شدیدا نابهنجار
- تکرار :
- در مقایسه با توانایی های دیگر تقریبا سالم اما محدود و کمتر از میزان هنجاراست : تکرار محدود به ۳ یا ۴ کلمه در یک جمله
- تولید واجها حین تکرار، خوب است
- وقتی سوالی پرسیده می شود، بیمار سوال را تکرار می کند
- گاهی تصحیح جملات ناقص گرامری
- نامیدن :
- شدیدا مختل است
- اکثر اوقات، بیماران پاسخی نمی دهند، اما گاهی اوقات پاسخ های واژه پردازی یا پارافازی های معنایی دیده می شود.
- خواندن :
- بلند خواندن و درک شدیدا مختل است
- نوشتن:
- نابهنجار
منبع
David Frank Benson, Alfredo Ardila. Aphasia: A Clinical Perspective
