درمان دیسفاژی با بهبود قدرت، تحمل و تحرک ساختارها

درمان دیسفاژی از طریق بهبود قدرت، تحمل و تحرک ساختارها از جمله رایجترین روش های رفتاری می باشد که در زیر به توضیح مفصل این روشها می پردازیم

– تمرین شاکر (Shaker Exercise): در این مانور بیمار به پشت دراز کشیده و سرش را تا آنجایی که بتواند نوک انگشتان پایش را ببیند بالا می آورد بدون اینکه شانه هایش را حرکت دهد هدف این تمرین تقویت عضلاتی است که در باز شدن دریچه ی فوقانی مری نقش دارند به علاوه کاهش فشار حلق تحتانی در مسیر عبور بلعه می باشد. مراحل اجزا به صورت زیر است

1. به پشت بخوابید
2. سر خود را بلند کنید و به مدت یک دقیقه به انگشت پای خود نگاه کنید ، سپس سر خود را پیین آورید و به حالت ریلکس در آورده و دو بار دیگر این تمرین را انجام دهید
3. سی بار سر خود را بلند کنید و به نوک انگشتان پا نگاه کنید و دوباره پایین بیاورید (سرتان را نگه ندارید)
   • این مراحل سه بار در روز باید انجام شود.

 

– ابزار عملکرد دهانی آیووا (Iowa Oral Perfoemance Instrument): در این روش محفظه ای که به فشار حساس است را در دهان بین زبان و کام قرار می دهند و بیمار بایستی تا آنجا که برایش ممکن است این محفظه را با زبانش فشار دهد در نتیجه فشار ناشی از بلع و فشار ایزومتریک افزایش می یابد علاوه بر این حجم زبان نیز افزایش می یابد

 

– مانور ماساکو ( Mendelsohn Maneuver): در این مانور بیمار چند بلع خشک انجام می دهد در حالی که سعی می کند برجستگی تیرئید را بالا ببرد سپس چند ثانیه تیروید را بالا نگه می دارد. با بالا بودن تیروئید و جنجره ، دریچه ی فوقانی مری باز می شود و به بلعه اجازه ی عبور می دهد و مواد باقی مانده ی کمتری ایجاد می شود . از این مانور در مواردی که حرکات حنجره کاهش یافته است اسفاده می شود همچنین در بلع ناهماهنگ می تواند به زمانبندی مناسب وقایع بلع کمک کند.

 

– مانور ماساکو (Masako Maneuver): در این مانور بیمار زبان خود را بیرون می آورد و با دندانهای خود می گیرد و در عین حال سعی در بلعیدن دارد . هدف این مانور افزایش فشار و مدت زمان تماس پایه ی زبان با دیواره ی حلق است و برای بیماران با ضعف زبانی بسیار موثر است.

 

– بلع فوق چاکنایی (Supraglottic Swallow): در این مانور با حبس نفس تارهای صوتی بسته می شوند و سپس توسط سرفه مواد باقی مانده که احتمالا در راه هوایی وجود دارد به بیرون فرستاده می شوند. مراحل آن به صورت زیر است

1. گرفتن یک دم و گه داشتن نفس
2. قرار دادن بلعه در وضعیت بلع
3. بلع درحال حبس نفس
4. سرفه پس از بلع و قبل از دم
5. بلع دوباره

این تکنیک برای افرادی که تار صوتی ضعیف، فلجی تار، نقایص حسی حنجره دارند همینطور در بلع حلقی دارای تاخیر استفاده می شود. نکته ی قابل توجه اینکه در افرادی که هنگام حبس نفس تارهای صوتیشان بسته نمی شود نباید از این مانور استفاده شود.

– مانور فوق فوق چاکنایی (Super-Supraglottic): مراحل این مانور شبیه بلع فوق چاکنایی است با این تفاوت که هنگام حلس نفس، بلعه را به یکباره و به سرعت به سمت پایین قورت می دهیم. قورت دادن سریع بلعه بسته شدن تار های صوتی کاذب را افزایش می دهد و به چین های آری اپیگلوتیک برای بستن خلق گلوت کمک می کند. این مانور نسبت به حبس نفس معمولی، بهتر راه هوایی را می بندد و نسبت به بلع فوق چاکنایی زمان بلع کوتاهتر می شود. در افرادی که هنگام حبس نفس تار های صوتیشان بسته نمی شود از این مانور استفاده می شود.

 

– بلع پر تلاش (Effortful Swallow): طی این روش از بیمار خواسته می شود همه ی عضلات درگیر در بلع را فشرده کند که این کار حرکت پایه زبان را افزایش داده و در نتیجه علی رغم ضعف زبانی بلعه در حلق دهانی به سمت پایین حرکت می کند. از این روش در بیمارانی که با دستورات چند مرحله ای مشکل دارند، کودکان و بیماران با کاهش شدید حس استفاده می شود. ولی در مواردی که ضعف حلقی دهانی یا فقدان بسته شدن تار صوتی وجود دارد، باید با احتیاط انجام شود.

 

– افزایش بلندی صدا : این روش در واقع نوعی روش صوت درمانی است که در درمان دیسفاژی از آن استفاده می کنیم و باعث می شود زمان انتقال بلعه از دهان به حلق کاهش یافته و میزان غذای باقیمانده نیز کمتر شود. همچنین توانایی بیمار در شکل دادن بلعه را افزایش می دهد.

 

– تقویت قدرت عضلات تنفسی: با تقویت عضلات تنفسی، فشار زیر چاکنایی افزایش می یابد که همین امر باعث افزایش بالا آمدن حنجره شده و در نتیجه بلع را تسهیل می کند. علاوه بر این موجب بهبود فشار تنفسی سرفه و گفتار شده و عضلات بالا برنده ی هایوئید را بهبود می بخشد.

 

– ابزار های بازخورد در حین عملکرد مورد نظر: این ابزار ها شامل موارد زیر هستند

1. نیزوفارینگوسکوپ فایبراپتیک منعطف (Flexible Fiberoptic Nasopharyngoscope): با این ابزار می توان تنگ شدن حلق، بالا امدن حنجره و نزدیک شدن چین های صوتی را مشاهده کرد
2. اگلترو مایو گرافی (EMG): به وسیله ی این ابزار می توان وجود و دامنه ی فقالیت الکتریکی واحد های عضلانی نزدیک به الکترود را مشاهده نمود
3. ابزار عملکرد دهانی ایووا: این ابزار که دارای یک مبدل فشار متصل به یک واحد نمایشگر است می تواند میزان فشار وارد شده توسط زبان یا سایر اندامها را نشان دهد.
4. ترابایت (Therabite): بازخوردی از دامنه ی حرکت فک تحتانی فراهم می کند.

 

– ارائه ی تحریک خارجی: تحریکات دمایی، ماساژ و اولترا سوند می توانند کشش عضلات ، بافت همبند و اسکار را تسهیل کنند. و تحریکات الکتریکی می توانند با افزایش تعداد پتانسیل های فعال حرکتیانقباض عضلات را تقویت کنند

 

– تمرینات حرکتی-دهانی (Oral-Motor Exercise): توضیحات کامل در مورد نحوه ی اجرای این تمرینا را می توانید در این قسمت ببینید و نتایج این تمرینات عبارتند از:

1. افزایش کنترل ارادی در طول حرکات
2. افزایش آگاهی از بلعه
3. به حد اکثر رساندن نیروی رانشی بلعه و انتقال مناسب آن به حلق دهانی
4. کاهش آبریزش
5. کنترل بیشتر مسیر عبور بلعه
6. افزایش دامنه ی باز شدگی فک پایین
7. بهبود جویدن

 

 

منبع

Murray T, Carrau RL. (2006).Clinical Management of Swallowing Disorders

Jeri A. Logemann. Evaluation and Treatment of Swallowing Disorders