معرفی آزمون های وکسلر

معرفی آزمون های وکسلر

 

دیوید وکسلر، تهیه کننده سه مجموعه آزمون برای گروههای مختلف سنی است. مقیاس او حداقل از یک لحاظ از استفورد – بینه برتر است و همین برتری باعث قبول سریع این آزمون شده است. این مقیاس نه تنها بهره هوشی کلی را مشخص می­کند «بهره هوشی کلامی» و «بهره هوشی غیر کلامی» را نیز اندازه می­گیرد. به عبارت دیگر این آزمون از دو قسمت تشکیل شده است. یک قسمت آن به سوالاتی مربوط می­شود که به درک زبان یا استفاده از زبان به صورتهای مختلف، مانند صحبت کردن، خواندن و نوشتن احتیاج دارد. با این مجموعه سوالات، هوش کلامی را اندازه می­گیرند. قسمت دیگر این آزمون از مجموعه سوالاتی تشکیل شده است که به زبان و درک آن احتیاج چندانی ندارد، بلکه بیشتر جنبه عملی هوش را می­سنجد. با این مجموعه سوالات هوش عملی یا غیر کلامی را اندازه می­گیرند. اندازه گیری بهره هوشی غیر کلامی به استفاده و کاربرد زبان بستگی ندارد و برای اقلیتهای فرهنگی، خصوصاً کودکان دوزبانه و نیز کودکان با فقر محیطی سنجش مناسبتری را به عمل می­آورد.

 

قابل ذکر است که برای محاسبه بهره هوشی در آزمون وکسلر از جداول خاصی که براساس سنجش هوش هر فرد در مقایسه با همسالانش تهیه شده است، استفاده می­شود؛ برای مثال وکسلر معتقد است که هوش کودکان ۶ ساله، جوانان ۲۲ ساله و بزرگسالان ۴۵ ساله را باید با توجه به توان ذهنی همسالانشان سنجید؛ لذا در انجام آن از تعیین درصد و انحراف استاندارد بهره می­گیرد و مشخص می­کند که مقام و رتبه فرد در گروه صد نفری از چند درصد بالاتر یا پایین­تر قرار گرفته است. رتبه­های درصدی را می­توان به بهره هوشی نیز تبدیل کرد. (آناستازی، ۱۳۷۱).

۱-آزمون وکسلر بزرگسالان (WAIS) Wechsler Adult Intelligence scale

۲- آزمون وکسلر پیش دبستانی (WPPSI) Wechsler preschool and Primary scale of Intelligence

۳- آزمون وکسلر کودکان (تجدید نظر شده) (WISC – R) Wechsler intelligence scale for children

۱-آزمون وکسلر بزرگسالان یک تست جامع از میزان هوش است (IQ) که در فبریه سال ۱۹۵۵ به عنوان اصلاح شده­ی تست Wechsler – Bellevue (1939) منتشر شد.

وکسلر هوش را این گونه تعریف کرده است «ظرفیت و توانایی کلی هر مشخص برای اینکه هدفمند عمل کند، محقولانه فکر کند و عملکرد موثری نسبت به محیط داشته باشد»

تست کامل درجه IQ به ۱۴ تست فرعی تقسیم شده است که شامل کلامی و شفاهی (۷ تست) و درجه عملکرد (۷ تست می­باشد)

آزمون وکسلر شامل ۳ گروه است.

۱-هوش کلامی (VIQ)

۲- هوش مربوط به عملکرد (PIQ)

۳- تست کامل IQ براساس ترکیبی از چند گروه

WAIS – R در سال ۱۹۸۱ استاندار شده و برای سنین ۱۶ تا ۷۴ سال تنظیم شد که به ۹ گروه سنی مختلف تقسیم شد. به نظر می­رسید که این آزمون بسیار قابل اعتماد باشد. مدل امروزی آن IWAIS – III (1997) است مدل WAIS – IV محتمل تغییراتی برای استاندارد شدن شده است که قرار است تا سال ۲۰۰۸ آماده شود. WAIS – III برای افراد بزرگسالان مناسب است و برای افرادی با سنین بالای ۷۴ سال نیز استفاده می­شود. برای افراد زیر ۱۶ سال آزمون وکسلر کودکان (WISC برای ۶ – ۱۶ سال) و آزمون وکسلر پیش دبستانی (WPPSI 5/2 – ۷ سال) استفاده می­شود.

این تست­ها به متخصص بالینی اجازه می­دهد که به یک ارزیابی تایید شده از هوش کلامی عملکرد و یک درجه کاملی از IQ برسند آن هم در مدت زمان بسیار کم.

بسیاری از روانپزشکان از این تست­ها استفاده می­کنند تا بفهمند چه قسمتی از مغز دچار آسیب شده است یا میزان این آسیب چقدر است.

«۱۴ سوال از WAIS – III»

 

((تست کلامی (زبانی))

۱-اطلاعات

میزان اطلاعات عمومی به دست آمده از طریق فرهنگ و محیط (مثال: رئیس جمه.ر روسیه کیست؟

۲- درک و فهم

توانایی برای درک اصطلاحات و مفاهیم انتزاعی و قرار دادی در جامعه (مثال: کشش ۲ پرنده با ۱ سنگ» مجازاً به چه معناست؟)

۳- علم حساب و ریاضی:

تمرکز هنگام حل کردن مسائل ذهنی ریاضی (مثال: پانیک دلار چند تا تمبر ۴۵ سنتی می­توان خرید؟)

۴- همسان سازی (شباهت):

استدلال کلامی انتزاعی (از چه لحاظی سیب و گلابی به هم شبیه­اند؟)

۵- لغات:

میزان یادگیری و توانایی درک کردن و اینکه بتواند شفاهاً آن کلمه را توضیح دهد (مثال: گیتار چیست؟)

۶- گستردگی اعداد و شماره:

توجه و دقت (مثال: توالی ارقام (۳۲۱ ) را بگو سپس آنها را دارد نه کن و بگو)

۷- توالی اعداد و حروف:

توجه و عملکرد حافظه (مثال: این اعداد را در دستور شمارشی مخصوص و این حروف را در دستور الفبایی مخصوص خود قرار بده)

 

((تست مربوط به عملکرد))

۸-تکمیل تصویر: (Picture completion)

توانایی برای درک سریع جزئیات بنیایی

۹- نماد و رمز گردانی: (Digit symbol – coding)

۱۰- طرح بسته: (Block Design)

ادراک فضایی، عملکرد انتزاعی بنیایی و حل مسائل

۱۱- استدلال ماتریسی: (matrix reasoning)

حل مسائل انتزاعی بدون استفاده از کلام، استدلال استقرایی، استدلال فضایی

۱۲- تنظیم تصویر: (picture arrangement)

استدلال منطقی و متوالی، بنیش اجتماعی

۱۳- جستجوی نمادین: (symbol search)

۱۴- هدف ترکیب: (object Assembly)

ساخت، ترکیب و تجزیه تحلیل بنیایی

«تست­های کوچک WAIS- III براساس شاخص­ها گروه بندی شده است»

علاوه بر هوش کلامی و عملکرد ۴ شاخص زیر نیز مورد توجه است

۱-درک کلامی:

-لغات

– اطلاعات

– همسان سازی

۲- سازمان ادراکی:

-تکمیل تصویر

– طرح بسته

– استدلال ماتریسی

۳- عملکرد حافظه:

-علم حساب

– گسترش ارقام

– توالی اعداد و حروف

۴- سرعت فرآیند

-نماد و رمز گردانی

– جستجوی نمادین

۲- آزمون وکسلر پیش دبستانی: این یک آزمون هوش است که برای کودکان ۲ سال و ۶ ماه تا ۷ سال و ۳ ماه طراحی شده است. در سال ۱۹۶۷ توسط دیوید وکسلر طراحی شد. این آزمون دوبار در سال­های ۱۹۸۹ و ۲۰۰۲ مورد تجدید نظر واقع شده و اصلاح شده است.

مدل امروزی آن (WPPSI –III) توسط Harcourt Assessment منتشر شده است. این آزمون شامل تست­های کوچک و نمراتی است که عملکرد هوش را در حوزه­ی کلامی و عملکرد (شناختی) نشان می­دهد.

WPPSI –III از ۱۴ تست تشکیل شده است.

۱-طرح بسته (Block Design): وقتی یک مدل ساخته شده را می­بیند یا یک تصویر را در یک کتاب محرک کی­بیند، کودک یک یا ۲ رنگ را استفاده می­کند تا بدون وجود محدودیت زمانی یک طرح جدید را خلق کند.

۲- اطلاعات (information): برای نمونه­های تصویری کودک با انتخاب یک تصویر از میان ۴ تصویر به سوال پاسخ می­دهد و در نمونه کلامی کودک به سوالاتی جواب می‌دهد که گسترده وسیعی از موضوعات علمی عمومی را نشان می­دهد.

۳- استدلال ماتریسی (Matria reasoning): کودک به یک ماتریسی ناقص نگاه می­کند سپس قسمت حذف شده را از میان ۴ تا ۵ گزینه انتخاب می­کند.

۴- لغات (Vocabulary): برای نمونه­های تصویری کودک نام تصاویر را که در یک کتاب نشان داده شده است می­گوید. برای نمونه کلامی کودک یک تعریف از کلماتی که آزمونگر با صدای بلند می­خواند ارائه می­دهد.

۵- مفاهیم تصویری (picture concepts): به کودک ۲ تا ۳ ردیف از تصاویر نشان داده می­شود و کودک از میان هر ردیف تصویری انتخاب می­کند تا گروهی از تصاویر با مشخصات معمولی را نشان دهد.

۶- جستجوی نمادی (symbol search): کودک گروه جستجو شده را مرور می­کند تا نشان دهد که آیا نماد مورد نظر با نماد موجود در گروه جستجو شده قابل جور کردن هست یا نه.

۷- استدلال با کلمات (word reasoning): از کودک خواسته می­شود یک مفهوم ساده و معمولی را توضیح دهد که با نشانه­هایی خاص توضیح داده شده است.

۸- رمزگردانی (coding): کودک تصاویری را که با یک شکل هندسی ساده جفت شده است را کپی می­کند، به کمک چند نکته کلیدی هر تصویر را در قالب تصویر مشابهش می­کشد.

۹- درک (comprehension): کودک به سوالاتی پاسخ می­دهد که اساس آن درک خودش از قواعد و اصول عمومی و وضعیت اجتماعی است.

۱۰- تکمیل تصویر (Picture completion): کودک به یک تصویر نگاه می­کند و تست­های مهم حذف شده را نام می­برد یا نشان می­دهد.

۱۱- شباهت­ها (similarities): کودک جمله­ی ناقصی را می­خواند که حاوی ۲ مفهوم از یک کاراکتر معمولی است. از کودک خواسته می­شود که جمله را با پاسخی کامل کند بازتاب این کاراکتر باشد.

۱۲- کلمات پذیرنده (Receptive Vocabulary): کودک به گروهی از تصاویر نگاه می­کند و تصویری را نشان می­دهد که آزمونگر نام آن را با صدای بلند گفته است.

۱۳- موضوع و هدف ترکیب (object Assembly): به کودک قطعاتی از پازل داده می­شود که دارای نظم مشخص است و از او خواسته می­شود در مدت ۹۰ ثانیه آن را در یک فرم معنی دار کنار هم قرار بدهد.

۱۴- نام گذاری تصاویر (picture naming): کودک نام تصاویری را که در یک کتاب نشان داده شده است را می­گوید.

۳- آزمون وکسلر کودکان: این تست شامل ۱۰ سنت کوچک اصلی و ۵ تست مکمل آن است این تست­های مکمل برای جای دادن کودکان در موردهای کمیاب مشخص استفاده می­شود. به آزدنگر اجازه داده نمی­شوند که بیش از دو جایگزین در تست FSIQ استفاده کند.

WISC نه تنها عنوان تست هوش استفاده می­شود بلکه به عنوان یک ابزار بالینی نیز استفاده می­شود بسیاری از متخصصان از آن برای مشخص کردن نقص توجه و اختلالات یادگیری استفاده می­کنند، هر چند هنوز بسیاری از دانشمندان معتقدند که این راه خوبی برای مخشص کردن نقص توجه و اختلالات یادگیری نیست.

 

 

 

منبع:

روانشناسی کودک عقب مانده ذهنی و روشهای آموزش آنها . دکتر مریم سیف نراقی، دکتر عزت ا.. نادری