گفتار درمانی گفتاردرمانی در شهر زنجان
مداخلات درمانی لکنت در کودکان
چکیده:
این مقاله، خلاصهای از درمانهای مختلف که برای این گروه سنی به کار گرفته میشود، را در بردارد اطلاعاتی که در این مقاله در دسترس شما قرار میگیرند. شامل:اسم روش، هدف، اجزاء و محدودیتهای آن میباشد.
درمان لکنت به عنوان یک معزل دائمی برای گفتار درمانگران محسوب میشود و در طول قرنها به عنوان یک چالش در رشتهی گفتاردرمانی بوده است؛ درمانهای مختلفی برای لکنت وجود دارد اگرچه توافقات کمی راجع به اینکه کدام درمان باید به کار گرفته شود و اینکه چه موقع درمان را به خصوص برای گروه سنی پیش دبستانی و دبستانی شروع کنیم وجود دارد.
مقدمه:
درمان لکنت شامل تکنیکها و متدهای مختلفی میباشد. روانتر لکنت کردن، روانتر صحبت کردن، برنامهی لیدکامب، دادن بازخورد شنیداری، الگودهی به خود، تنظیم تنفس و…؛ آگاهی از درمانهای مختلف درمانگران را به منظور انتخاب اینکه کدام روش صحیحترین روش است، سردرگم می کند.
درمانهای ابتدایی:
مناقشات زیادی در هنگام شروع مداخلات برای این گروه سنی وجود دارد و این مشکلی بس پیچیده است، چرا که درصد زیادی(نزدیک ۷۰%) از این کودکان به طور خود به خود بهبود می یابند. بری و امبروس در سال ۱۹۹۹ اظهار داشته اند که حدود ۷۴% از کودکان به طور طبیعی تا ۲ سال پس از شروع بهبود می یابند.
بعضی از درمانگران از جمله کورسی و بری(۱۹۹۷)،به جای مداخلهی فعال، مشاهدهی فعال را تا ۲ سال پس از شروع اختلال پیشنهاد کرده اند.
عوامل مختلفی هستند که میتوانند بر زمان درمان تأثیر بگذارند، بنابراین آگاهی از این عوامل در تعیین زمان مناسب برای مداخلات درمانی افراد این گروه مناسب میباشد؛ اگرچه خط مبناهایی برای زمان برنامههای درمانی مختلف تعیین شده(برای مثال برنامه لیدکامب)، اما مهم است که اختلالات همراه کودک را(زبانی، واج شناسی و…) در جهت پیش بینی زمان درمان و تصمیم گیری راجع به اینکه چه موقع مداخلات درمانی را آغاز کنیم، بشناسیم.
اعتبار روشهای درمانی
یک جنبهمهم از ارزیابی درمانهای مختلف زمانی است که، درمان به درستی اجرا شود؛ این جنبه مشخص میکند که آیا درمان با توجه به گزارشات تاریخی مؤثر بوده یا نه؟
سیاگل در سال ۱۹۹۰ اذعان داشت که درجهی تکرار یکی از سخت ترین قسمتهای اعتبار سنجی است. در تعدادی از مطالعات میزان تکرار در کفایتهای درمانی مورد توجه قرار گرفته است، با وجود این آنسلو در طی مطالعاتش روی تاریخچهی مداخلات درمانی در مورد لکنت، مشاهده کرد که مطالعات کمی تکرار شده اند که این یافته نشان دهندهی نیازی اساسی برای انجام مطالعات تکرار شوندهی بیشتر است.
برنامهی لیدکامب:
برنامهی لیدکامب یک درمان مستقیم رفتاری والدین بر کودکان پیش دبستانی مبتلا به لکنت است، که در دانشکدهی علوم بهداشت دانشگاه سیدنی و بخش لکنت خدمات بهداشتی بانکستون در سیدنی(استرالیا) طرح ریزی شد. در این روش گفتار درمانگر روش درمان را برای اجرا به والدین آموزش میدهد و به آنها یاد میدهد که چگونه شدت لکنت کودکشان را طبق یک مقیاس ۱۰ نمرهای، در محیط روزمرهی او تعیین کنند؛ این روش شامل دو مرحله است: در مرحلهی یک، تعداد جلسات بیش تر میباشد و نمره دهیها بیش تر بر اساس گفت و گوهای سازمان یافته میباشد، اما هنگامی که لکنت کودک کاهش یافت مرحلهی دو آغاز میشود و تعداد جلسات هم کم تر میشود.
از آنجا که برنامهی لیدکامب دستورالعمل خاصی ندارد و در این روش نیاز نیست که کودک الگوی گفتاری خود را عوض کند، یکی از بهترین برنامههای درمانی برای این گروه سنی محسوب میشود. مطالعات در خصوص مؤثربودن این روش روی کودکان بزرگتر(۷ تا ۱۱ سال) هنوز ادامه دارد.
بازخوردهای شنیداری هشداردهنده:
AAF یا بازخوردهای شنیداری هشداردهنده، شامل سیگنالهای گفتاری هشدار دهنده ای است که در نتیجهی آن گوینده صدای خود را به صورت متفاوتی دریافت میکند.
انواع مختلفی از AAF وجود دارد که شامل: FAF,DAF و MAF میباشد.
AAF روشی است که به وسیلهی کاهش سرعت گفتار باعث کاهش لکنت کودک میشود.
DAF یا کشیده گویی به طور گسترده جهت کاهش لکنت در جوانان و بزرگسالان مبتلا به لکنت استفاده میشود در مراحل اولیهی استفاده از DAF یک تأخیر ms250 ایجاد میشود که موجب ایجاد گفتار آهسته و کشیده میشود. ۲۵ گام برای اجرای این برنامه وجود دارد که حداقل زمان لازم برای کامل کردن این برنامه ۱۱۰ دقیقه میباشد.
FAF یا بازخورد فرکانسی هشدار دهنده در گفتار افراد(چه به صورت افزایش فرکانس، چه کاهش آن) که بین تا ۱ اکتاو روی فرکانس صوت فرد تأثیر میگذارد. مطالعات نشان داده اند که استفاده از FAF نسبت به DAF ناروانی کم تری را تولید میکند.
MAF یا بازخورد شنیداری ماسک شده، که در این روشنویز از طریق هدفون به گوش فرد می رسد و باعث میشود که شخص لکنت خود را در تمام موقعیتهای روز کنترل کند، با این حال در استفاده از این روش به نتایج قاطعی دست نیافتهاند.
AAF به ویژه FAF با کاهش طبیعی بودن گفتار میتوانند شدت لکنت را در شرایط سخت گفتاری کاهش دهد، اما با این حال شواهدی مبنی بر مفید بودن AAF برای استفاده در کودکان زیر ۹ سال به دست نیامده است.
برنامهی قوانین روانی(FRD)
برنامهی FRD برای کودکان پیش دبستانی و دبستانی طراحی شد، در ابتدا با نام برنامهی قواعدی برای گفتار خوب شهرت داشت و شامل ۱۰ قانون برای روان تر صحبت کردن بود.
این قوانین شامل ۳ بخش بود، قواعد جهانی، قواعد اولیه و قواعد ثانویه. در این برنامه به این نکته توجه شده که همهی کودکانی که لکنت میکنند، نیاز به هر ۱۰ قانون ندارند.
قوانین روانی: قوانینی که همهی کودکانی که لکنت میکنند، از آنها استفاده میکنند. این قواعد شامل: کاهش سرعت گفتار، گفتن هر کلمه یک مرتبه و گفتن آن کلمه به صورت کوتاه میباشد.
گفتار درمانگران گزارش کردند که کاهش سرعت گفتار تأثیر خوبی روی کودکانی که لکنت میکردند، داشت. قانون گفتن هر کلمه فقط یک بار در جهت کاهش تعداد تکرارها (مثال: تکرار کل کلمه، تکرار بخشی از کلمه، تکرار یک هجا از کلمه) استفاده میشود.
و گفتن کلمه به صورت کوتاه نیز جهت کاهش کشیده گویی طراحی شد.
اگر مشکلات جریان هوا و یا حنجره دیده شود، قواعد اولیه اجرا میشوند. این قواعد شامل:استفاده از تنفس گفتاری و جعبهی(Start Mr box) است، که در استفاده از قانون تنفس گفتاری صحبت کردن با هوای بازدمی برای کودک برجسته میشود، علاوه بر این کودک یاد میگیرد که جهت داشتن شروع آسان در آواسازی، حرکات تار صوتی را به آرامی شروع کند.
و در آخر اگر رفتارهای ثانویه وجود داشت، قانونهای ثانویه اجرا میشوند که شامل: لمس اندامهای گفتاری به آرامی، و اینکه فقط از اندامهای گفتاری برای صحبت کردن استفاده شود، است.
در قانون آخر روش تماس نرم و ملایم به کودکان آموخته میشود چرا که اگر آنها اندامهای تولید کننده را سفت ببندند، تنفس گفتاری و در نتیجه تولید گفتار قطع خواهد شد.
تحقیقات نشان داده که استفاده از این روش برای درمان کودکان این گروه سنی مؤثر بوده و آنها توانسته اند روانی درگفتار را تا ۲ سال حفظ کنند.
برنامه روانی Morterey
برنامهی روانی Morterey در سال ۱۹۷۸ توسط دین و ون کرک طراحی شد، این برنامه که یک برنامهی ساختار درمانی برای کودکان پیش دبستانی و دبستانی میباشد، جهت فراهم سازی ۲ برنامهی پیشنهادی دیگر برای روانی، فراهم آمده است:Gilcu و DAF.برنامهی Gilcu بر مبنای قوانین شرطی شدن عامل در شرایطی که برنامهی ساختاری استواری برای استحکام بخشیدن گفتهها وجود دارد، است.
برنامهی DAF برای نوجوانان به کار میرود تا به آنها کمک کند تا با الگویی آهسته بخوانند در شرایطی که تمام کلمات کشیده هستند.
برنامهی جامع درمانی لکنت برای کودکان مدرسه رو (GSP-SC)
در این برنامه جنبههای نگرشی و روانی لکنت و لکنت آشکار مورد هدف قرار میگیرد.
GSP به دنبال رسیدن به ۴ هدف عمده است: اهداف مربوط به گفتار، اهداف نگرشی و روانی، اهداف مدیریت خود و اهداف محیطی.
آموزش توانایی افزایش روانی، تغییر حالات روانی و نگرش ها و دخیل کردن خانواده در درمان نیز از جملهی این هدفهای درمانی هستند.
تنظیم تنفس
تنظیم تنفس برای کمک به افراد دارای لکنتی که میدانند چه موقع لکنت میکنند، طراحی شده است در این روش درمانگر آموزش چگونگی قطع یا جلوگیری از لکنت را هنگام وقوع و همچنین پاسخگویی کامل که مستلزم جریان منظم هوا در طی گفتار است را میدهد.
این تکنیک مستلزم آگاه سازی، آرام سازی، انگیزه و تولید میباشد.
الگودهی به خود
در گذشته با عنوانهای مشاهده خود و یا خودت الگوی خودت، شناخته میشده است.
الگودهی به خود شامل آموزش فرد در جهت استفاده از مشاهدهی رفتارهای بدون خطا و توسعه و گسترش دادن آنها است. الگودهی به خود مداخلهای است که در آن فرد یک نوار ویدئویی ۲تا ۴ دقیقهای از خودش را مشاهده میکند و پس از آن سعی در گسترش رفتارهای مساعد میکند.
این روش با توجه به تواناییهای کودک در بازخورد دادن به خود ممکن است مفید باشد یا نه؟!
روش درمانی Synergistic
بلوم و کوپرمن در سال ۱۹۹۹ این روش را برای درمان کودکان مبتلا به لکنت ابداع کردند. این مدل برای یکپارچه سازی فاکتورهای فیزیولوژیکی و یا فاکتورهای زبان گفتاری اهمیت قائل میشود. برای مثال:(تنفس، صوت، تولید و شنوایی)، اجزای نگرشی و روانی و محیط ارتباطی برای مثال:(تأثیرات اجتماع، کاربرد شناسی ارتباطات و تأثیرات خانواده).
پایهی روش درمانی Synergistic بر مبنای آموزش اصول مرتبط برای تولید گفتار نرمال میباشد. بلوم و کوپرمن معتقدند که آموزش مکانیسم تولید گفتار نرمال است که در نتیجهی آن شخص میتواند در مورد روند آواسازی، تولید و تنفس، یاد بگیرد.
درمان کودکان لکنتی پیش دبستانی:
برای کودکان زیر ۶ سال پاسخهای شرطی برای درمان لکنت بسیار مؤثر بودند. پاسخهای شرطی ممکن است بلافاصله بعد از لکنت رخ دهند یا به عنوان جزئی از ساختار عملکرد شرطی یک برنامهی حفظ کننده، استفاده شوند.
با توجه به مطالعات صورت گرفته مشاهده شده که اجرای این روش موجب کاهش چشم گیر لکنت در کودکان شده و در بین برنامههایی که این روش را به کار میبرند، لیدکامب جزء برنامههایی بوده که بیش ترین تأثیر را داشته است.
نتیجه:
برای پیشرفت یک برنامهی درمانی برای کودکانی که لکنت میکنند، درمانگر باید عوامل مختلفی را در نظر بگیرد و مناسب ترین روش را انتخاب کند.
روش انتخابی باید در برگیرندهی رفتارهای آشکار و پنهان باشد. بنت در سال ۲۰۰۶ در مورد ABC لکنت نوشت، که شامل:موثر و کار آمد بودن روش درمانی، رفتاری بودن آن، و درمان اجزای شناختی لکنت میباشد.
یک برنامهی درمانی باید شامل همهی جنبههای اختلال باشد؛ به این منظور وظیفهی درمانگران شامل انتخاب یک روش کامل و ابزارهای ارزیابی مشاهده مبنا که مناسب اهداف نیازهای مراجع باشد، است.
منبع
سایت آقای ابراهیم برزگر (آسیب شناس گفتار و زبان)
